Gepubliceerd op 16-11-2020

Dikschieterliere

betekenis & definitie

Groningse volksnaam voor de Grauwe Gors [VPG 1983]. Ook gronings Dikschiederiet [Harrenstein 1950 in Olthoff 970908 p.52].

Ook andere soortgelijke namen voor de Grauwe Gors. Ook andere gelijkende namen voor andere vogelsoorten: fries Dikskiter in Nij Beets (Fr) voor de Tapuit [viF p.1156], fries Dykjeskiter voor de Witte Kwikstaart [Zantema 1992]. Op Sylt: Dikswais voor de Tapuit [De Vries 1928]. De naam is kennelijk op meerdere vogelsoorten van toepassing en zal dus een algemene betekenis moeten hebben: 'dijkschijter' (niet: 'dikke schijter' zoals B&TS 1995 menen (p.261)). Vgl. gronings Damschieter. Niettemin kan bij de Grauwe Gors, die de dikste der Gorzen is, het eerste element in de volksmond de betekenis van dik (=gezet) gekregen hebben; Gavere & Bemmelen 1856 geven voor Groningen de naam op van Dikschijter in 'N vertaling'. De naam is zo niet duidelijk, want het zou ook kunnen betekenen: 'vogel die dik schijt'.In gronings Dikschiederiet zien we een stemhebbende d op de plaats van een stemloze t, iets wat in het gronings vaker voorkomt (vgl. Bonde Laiw, Kwardel, Kadoel, Stindel, Neddelkeunke etc.). Het slot van de naam (-iet, -liere) lijkt vrij willekeurig, is daarom mogelijk onomatopoëtisch bepaald.

ETYMOLOGIE dijk: N dijk ( = aarden wal) <N dijck (1. =Agger; 2. =vijver; [VKc.1618] <mnl dijc ( = 1. dijk, dam; 2. poel, moeras; vijver; [MH]); fries dyk <oudfries dik; saksisch diek <oudsaksisch dik; mnd dik; D Deich <(laat)mhd dich <oudsaksisch dik; E dike ( = 1. dijk, dam; 2. sloot (ook: ditch)) <oudengels dic; zweeds dike 'sloot', noors dike 'dijk; greppel' <oudnoords diki; F digue (1650) <mf dike (1373) <mnl dijc! Als resultaat van het graven ontstonden zowel greppel als de aarden wal ernaast; zal de ene keer de greppel als afwatering het hoofddoel geweest zijn, de andere keer was het de aarden dam als wering tegen rivier- of zeewater. Lat figo 'in iets steken; vasthechten'; idg *dheig '(uit)steken'. Vgl. ook de etymologie van dam sub Daamljurk.