een snelle, exotherme, chemische reactie in de gasfase. Na een plaatselijke ontsteking plant zich bij deze vorm van explosie vanaf het ontstekingspunt een reactiefront (vlamfront) door het gas voort, door middel van warmteoverdracht (explosieve verbranding, deflagratie). De snelle reactie verloopt tussen enerzijds een brandbaar gas of een damp van een brandbare vloeistof en anderzijds een gasvormig oxidatiemiddel zoals zuurstof, chloor, lachgas.
In de praktijk is het oxidatiemiddel meestal de zuurstof O2 uit lucht (N2 + O2). Een voorbeeld van een dergelijke reactie is die van methaan (belangrijkste component van aardgas) CH4:
CH4 + 2O2 + 8N2 ⟶ CO2 + 2H2O + 8N2
Verlopen de reacties met lucht in een gesloten systeem dan gaan zij gepaard met een sterke drukverhoging die tot achtmaal de oorspronkelijke druk kan bedragen. Deze drukverhoging wordt grotendeels of volledig veroorzaakt door de temperatuurstijging (tot ca. 2200°C), als gevolg van de bij de reactie vrijkomende warmte. Niet alle concentratieverhoudingen van brandbare produkten en lucht zijn explosief. Bij waterstof en lucht zijn dit alleen de mengsels waarvan het waterstofgehalte tussen 4...75 volumeprocenten ligt. Men noemt dit de explosiegrenzen van waterstofluchtmengsels. Bij methaanluchtmengsels zijn de explosiegrenzen 5...15 volumeprocenten.
In de buurt van de explosiegrenzen zijn de explosies aanzienlijk zwakker en is de drukverhoging nog ongeveer de helft van de drukverhoging, die met de hiervoor optimale concentratie bereikt kan worden. De snelheid waarmee de maximale druk bij een gasexplosie bereikt wordt is onder andere afhankelijk van de vlamsnelheid (afhankelijk van het type gas en de mengverhouding) en het volume van de ruimte. Hoe groter de vlamsnelheid is en hoe kleiner het volume des te eerder wordt de maximale druk bereikt. Met een drukontlastinrichting (bijv. een breekplaat) kan het drukeffect van een gasexplosie beperkt worden. Deze ontlastinrichting is in principe een zwakke plek in de constructie, die geopend wordt voordat al het gas verbrand is. In keukens wordt deze zwakke plek gevormd door de ramen.