Gepubliceerd op 08-01-2020

Spargánium | Spargánium erectum: Grote egelskop

betekenis & definitie

De naam Sparganium is ontleend aan het Griekse woord sparganion, dat windselband of lint beduidt, en doelt op de bandvormige bladeren. De wetenschappelijke soortnaam erectum (opgericht) duidt op de rechtopstaande bladeren.

Tot voor kort luidde de soortnaam ramosum (: vertakt) naar de vertakte bloeiwijze. De naam Egelskop wijst op de stekelige vorm van de vruchtgroepen.De bloeiwijzen staan boven elkaar, de manlijke meeldraadbloemen zitten boven de vrouwelijke stamperbloemen. De manlijke bloeien eerder dan de stamperbloemen, waardoor kruisbestuiving door de wind in de hand gewerkt wordt. De rijpe vruchtgroepen vormen later de bekende verharde egelskoppen. Deze egelskoppen hebben de vorm van een middeleeuws handwapen, bekend onder de naam goedendag: een knots, aan het dikke einde beslagen met ijzeren punten.

De benamingen Driehoekige lis en Driekantige lies en Driekantig lis wijzen op het blad dat op een lis gelijkt en dat driehoekig is; aan de top is het blad plat en wordt naar de basis toe driehoekig. Om dit goed waar te nemen kan men het beste het blad onderaan doorsnijden. In Zuid-Limburg spreekt men van Knoplissen, naar de knopvormige manlijke bloeiwijzen. In de Achterhoek heet de plant Leus (lis) zonder meer.

Bij Dodonaeus treffen we een naam aan die we nog niet elders tegenkwamen en wel Platanaria: ‘Nae de ghedaente van de vruchten/ die de bollekens van de boom Platanus [Plataan, Kl.] gelijcken.’ Op het eerste gezicht doen ze daaraan inderdaad denken. De bevolking maakte in de benamingen van de andere, eveneens algemeen voorkomende, soort, de Kleine egelskop (S. símplex) geen onderscheid tussen deze twee, hoewel er duidelijke verschillen zijn zoals de hoogte van de planten, de breedte van de bladeren en de onvertakte bloeiwijzen (simplex : onvertakt en enkelvormig). In de volksgeneeskunst en het bijgeloof heeft de plant geen rol gespeeld. Ook in de officiële geneeskunde werd de plant niet aangewend.