Gepubliceerd op 09-12-2019

Cómarum | Cómarum palústre: Wateraardbei

betekenis & definitie

De naam Comarum is gevormd naar het Griekse woord komaron, waarmede de vrucht van de Aardbeiboom (Arbútus unédo) komaroo werd aangeduid. De verhoogde, sponsachtige, rode bloembodem met de vele gladde vruchtjes doet aan een aardbei denken. De plant treft men aan op vochtige of moerasachtige plaatsen.

De naam Wateraardbei geeft dus deze situatie juist aan, evenals dit het geval is met palustre: moerasbewonend.Behalve Wateraardbei komt men ook namen tegen als Rode Waterbezie en Waterbezie. In Grouw spreekt men van Wilde aardbei. Een veel oudere naam is die van Watervijfvingerkruid; ook komt men namen tegen als Moerasvijfblad, en Vijfblad zonder meer. De benamingen slaan op de vijftallige bladeren en wijzen tevens op de nauwe verwantschap met het geslacht Potentilla. Trouwens vroeger heette de plant in wetenschappelijke termen Potentilla palústris. Slaan we P. Nijlandt (1682) op, dan treffen we de plant aan onder Quinquefolium aquaticum of Water-Vijfvingerkruydt. De namen Hanevoet, Waterhanevoet, Hanepoot en Waterhanepoot wijzen op de rangschikking van de blaadjes die het blad vormen, namelijk als de poot of voet van een haan. Elk afzonderlijk blaadje lijkt wel iets op het blad van de wilg, vandaar dat men in het graafschap Zutphen spreekt van Wilgenblad. Naar de bloedrode, ogengrote bloeiwijze kreeg ze ook de naam Moerasbloedoog of Water bloedoog.

Met de naam Krosen, genoteerd voor de Achterhoek en Zuid-Holland zitten we omhoog, want in Twente duidt men met krosen allerlei soorten bosbessen aan. Slaat dit op de verhoogde bloembodem, die dan wat vorm en kleur iets weg moet hebben van een bosbessensoort of op het feit dat het een plant is die langs slootkanten en moerassen groeit, waar ook kroos voorkomt?

Als volksmiddel werd het kruid ook de wortel gebruikt bij buikloop. Verder schijnt de Wateraardbei, met haar bloemen van een uitzonderlijke rode kleur, weinig belangstelling gekregen te hebben van de bevolking voor een of ander medische aanwending. Zo kon Dodonaeus reeds schrijven dat zij van ‘onnut’ was. Wel beweerde men dat de Wateraardbei iets te maken zou hebben met de duivel, want die bezat rode ogen. Een oude Duitse volksnaam duidt daar bepaald op, namelijk: Teufelsauge. Kan dit de reden zijn dat de plant niet als geneeskruid werd aangewend? De wortelstok werd vroeger behalve bij het looien ook aangewend om wol een dofrode kleur te geven. Verder vinden we vermeld dat in Schotland de vruchten gebruikt werden om de binnenkant van de melkemmers te bestrijken om het stremmen van de melk te bevorderen.