Philips de grootmoedige - Landgr. van Hessen, volgde in 1509 zijn vader Willem II op onder regentschap van zijn moeder om zelf in 1518 de regeering te aanvaarden. Na in 1524 overgegaan te zijn tot de Hervorming, was hij een der vorsten, die hoewel een zachte pol. voerende tegenover de boeren, gehoor gaf aan den oproep van Luther, de opstandige boeren te bestrijden. Onder zijn leiding werden deze verslagen bij Frankenhausen (1525). Daarna worden door hem de kerk. aangelegenheden in zijn vorstendom geregeld (synode van Homburg 1526).
Wanneer hij bevreesd wordt voor een optreden der Kath. vorsten, sluit hij een verbond met Saksen (1528) en stelt hij zich in verbinding met Frans I van Frankrijk, zoodat ’t een oogenblik lijkt, of de strijd tusschen Kath. en Prot. zou uitbreken, welke echter door de aarzelende houding van Saksen uitblijft. Tevergeefs beproefde hij in de volgende jaren een samengaan van Lutheranen en Zwinglianen te bewerken. Toen wederom het Prot. bedreigd werd, sloot hij met de andere Prot. vorsten en steden ’t Smalkaldisch verbond (1530), dat langzamerhand ’t karakter kreeg van een vorstenbond tot verdediging van de souv. der territoriale vorsten tegen de macht van den keizer (Saalfelder verbond). Toen ’t zich in verbinding stelde met Frankrijk en Denemarken, was Karel V genoodzaakt van een aanval op de Prot. af te zien. (Godsdienstvrede van Neurenberg 1532). P. bekleedde nu een groote machtspositie in ’t Duitsche rijk. Door hem werd in 1534 Ulrich van Wurtemburg in het bezit van zijn land hersteld. Ten einde den bond der Prot. vorsten en steden, welke zich langzamerhand uitgebreid had, sterker te maken, wist hij de verschillende stroomingen onder de Prot. met elkaar te verzoenen (Wittenberger Concordie 1536). Door zijn plannen tot bigamie verloor hij echter veel van zijn aanzien (1540).
Toen het na het sluiten van den vrede met Frankrijk duidelijk was, dat Karel V den strijd zou aanbinden tegen de Prot., nam P. de leiding van de Prot. Unie op zich. In den oorlog blijft hij echter werkeloos (zie SMALK. OORL. 1546—47) en wordt dan verraderlijk op last van den keizer gevangen genomen. In 1552 bij ’t verdrag van Passau vrijgelaten, vat hij weer met vurigen ijver de zaak der Prot. op. Hij steunt de Prot. in Frankrijk en de Nederlanden. P. stierf in 1667. (Zie HESSEN).
Litt.: Lanze, Leben und Taten Ph. Magnanimi, Landgr. zu Hessen (Zeitschr. Ver. Hess. Gesch. 2); v. Rommel, Ph. der Groszmütige (met oorkonden) (1830).
