Leopold (luitpald) - naam van graven (markgraven) en hertogen van de Oostmark (’t latere Oostenrijk). Genoemd moeten worden :
L. I, uit ’t geslacht der Babenbergers, had omstreeks 980 als graaf ’t bestuur over de Donaugau, Traungau, Riedmark en Machland. Met hem begint de regeeiïng van ’t huis der Babenbergers in Oostenrijk.
L. V volgde in 1177 zijn vader Hendrik in de regeering over het in 1156 tot een hertogdom verheven landschap Oostenrijk op. Hij nam deel aan den kruistocht van 1189, maar kwam pas in 1191 in ’t Heilige Land, waar hij in conflict geraakte met Richard Leeuwenhart van Engeland, dien hij in 1192 bij diens terugkeer op last van keizer Hendrik VI gevangen nam. Begunstigd door de Hohenstaufen kreeg hij Stiermarken in 1192, nadat ’t daar regeerende hertogsgesl. was uitgestorven. Hij stierf in 1194.
L. VI, zoon van L. V, in 1192 beleend met Stiermarken door zijn vader, werd hertog over Oostenrijk na den dood van zijn broer Frederik I (1198). Hij gaf aan Weenen verschillende privileges, stichtte verschillende kloosters en trad streng op tegen de ketters, die in dezen tijd in Oostenrijk in grooten getale voorkwamen. Hij nam deel aan den tocht tegen de Albigenzen (1211), streed tegen de Mooren in Spanje en trok met Andreas II mede op den kruistocht van 1217 (zie KRUISTOCHTEN). Hij stierf in 1230.
L. I, uit ’t geslacht der Habsburgers, zoon van koning Albrecht I, werd hertog van Oostenrijk en Stiermarken in 1309. Een poging om de opgestane bewoners van de kantons Schwyz, Uri en Unterwalden te onderwerpen, liep uit op de nederlaag bij Morgarten (1315). Hij bestreed keizer Lodewijk, waarbij hij den steun had van Karel IV van Frankrijk. L. stierf in 1328.
L. III, zoon van Albrecht II van Oostenrijk, volgde zijn broer Rudolf IV in 1365 op en regeerde eerst samen met zijn broer Albrecht III. De strijd met de hertogen van Beieren over Tirol eindigde in 1369 met den vrede van Schirding ten voordeele van de Habsburgers, waarbij zij in ’t bezit kwamen van Tirol. In den oorlog tegen Frans van Carrara gelukte het hun Feltre, Belluno en Cividale te veroveren (1373). In 1374 erfde hij Istrië en de Windische Mark. Door den aankoop van Adelsberg en Duino vereenigden zij ’t Karstgeb. met Krain.
Twist tusschen L. en zijn broer Albrecht veroorzaakte een uiteenspatten van den Habsburgschen staat, die langzamerhand met Oostenrijk en Stiermarken als kern ontstaan was. Er kwam te Neuberg een verdeelingsverdrag tot stand, waarbij L. in ’t bezit kwam van Stiermarken, Karinthië, Krain, Windische Mark, Istrië, Tirol, Cividale en Feltre (1379). L. en Albrecht sloten voorts een of- en defensief verbond en erkenden, dat wanneer ’t geslacht van den eenen broer uitstierf, dat van den anderen zou opvolgen. De linie, welke afstamt van L., noemt men de Leopoldinische. (Zie verder L. VAN STIERMARKEN).
