Kaars (verlichting) - reeds in de Oudheid bekend verlichtingsmiddel. De Romeinen kenden vet- of waskaarsen (candelae); de Germanen gebruikten k. uit van hars of vet voorzien, in elkaar gedraaid werk; later werden k. in de Middeleeuwen uit bijenwas gegoten, sinds het einde der 18de eeuw daarnaast uit spermaceti en uit rundervet, tegenwoordig voornamelijk uit stearinezuur (niet stearine zooals de benaming stearinekaarsen zou doen vermoeden) en uit paraffine en ceresine. De pit der oude kaarsen was niet gevlochten, zooals thans, maar gedraaid, en niet geprepareerd met oxydeerende stoffen, zoodat zij buiten de vlam niet volledig verbrandde, en dus „gesnoten” of afgeknipt moest worden. Bij de tegenwoordige gevlochten pitten uit drie draden van ongelijke spanning vindt een regelmatige ombuiging en volledige verbranding plaats.
De oude waskaarsen, tegenwoordig vrijwel uitsluitend tot het gebruik in kerken beperkt, verspreidden een niet-onaangename lucht, evenzoo die uit spermaceti. Beide zijn echter zeer duur. De vetkaarsen daarentegen waren wel goedkoop, doch leverden zeer onaangename producten van onvolledige verbranding, o. a. acroleïne, afkomstig van de glycerine in de vetten (zie VETTEN). De z.g. stearinekaarsen en evenzoo de paraïfinekaarsen hebben dit nadeel in veel mindere mate. Het stearinezuur wordt verkregen door verzeeping der vetten met zwavelzuur of met verdunde kalkmelk onder druk, gevolgd door destillatie met oververhitte stoom. (Zie VETZUREN).Voor de kaarsenfababrikatie moet het, om een voldoende hoog smeltpunt (min. 45° C.) te hebben, worden bevrijd van alle bijgemengd oliezuur door uitkristallisatie in vlakke schalen (Binet), gevolgd door uitpersen bij juist geschikte temperatuur. Met het oliezuur verdwijnen dan tevens de geelkleurende verontreinigingen, en wordt een fraai Jblank stearinezuur verkregenr Het als bijproduct verkregen oliezuur kan door een der moderne vethardings-procédés weer tot stearinezuur worden gemaakt. Aan het stearinezuur wordt meestal 2—3 % paraffine toegevoegd, waardoor het minder bros wordt. Om dezelfde reden wordt ook aan de paraffinekaarsen, die o. a. ' in Engeland veel gebruikt worden, eenige % stearinezuur toegevoegd.
De compositiekaarsen bestaan uit mengsels van paraffine en stearinezuur. Ook was en ceresine worden somtijds bijgemengd. De pit, vlak gevlochten katoendraden, wordt geprepareerd met ammoniumzouten,boorzuur, zwavelzuur en soms nitraten, waardoor de verbranding bevorderd wordt, en tevens de asch volledig smelt. — Was- en ceresinekaarsen kunnen niet gegoten worden, daar ze aan den vorm vastkleven en tevens sterk krimpen. Zij worden daarom óf hydraulisch geperst óf getrokken, d. w. z. gemaakt door de pit eenige keeren door stollende was te trekken. Zij bezitten dan geen strakke vormen. De stearine- en paraffinekaarsen worden tegenwoordig algemeen machinaal gegoten. Het schema van zulk een gietmachine wordt door nevenstaande figuur weergegeven. De koperen vormen B zijn van onder en van boven bevestigd in een gesloten kast A, waardoor ze vóór het gieten met stoom op ca. 70—75° C. kunnen worden verwarmd, na het gieten echter met koud water kunnen worden afgekoeld.
De vorm is aan beide zijden open; van onderen past erin een losse holle piston P, met het fagonstuk van het einde der kaars. De pit loopt door de holle piston, door den vorm en vandaar naar de kaarsen van een vorig gietsel, die er nog boven hangen. De voorraad pit is gewikkeld op een klosje Na het warm stoomen der vormen worden zij gevuld van uit den gietbak G, niet verder dan noodig is, en dan met koud water gestold. Op het juiste oogenblik wordt de piston P door het beugelmechanisme E in den vorm omhoog gedrukt, waardoor de kaarsen in de positie F komen. De bewerking begint dan opnieuw.
De pit wordt afgesneden, eventueel aanhangende gietkoek (uit G) verwijderd, en de kaarsen tenslotte gepolijst met wollen doeken. De machine van Dietz en Listing (Leipzig) levert volgens dit procédé 100 kaarsen bij elke gieting.— De grootste kaarsenfabriek ter wereld is de Princess Patent Candle Cv., die jaarlijks 7000 ton paraffine- en 3000 ton stearinekaarsen produceert. In Holland zijn de stearinekaarsenfabrieken te Gouda en Schiedam bekend. Uitvoer in 1912 3100 ton kaarsen en 4400 ton onbewerkte stearine voor de kaarsenfabrikatie elders.
