Eugène Emmanuel, Frans architect en kunsthistoricus, *27.1.1814 Parijs, †17.9.1879 Lausanne. Viollet-le-Duc studeerde aan de Ecole des Beaux-Arts te Parijs.
Hij sloot vriendschap met de schrijver P.Merimée, hoofd van de dienst van monumenten, met wie hij reizen door Frankrijk en Italië maakte. In 1840 werd hem de restauratie van de Sainte Madeleine in Vézelay opgedragen. In dat zelfde jaar begon Viollet-le-Duc met architect Lassus (*1807, †1875) aan de restauratie van de Sainte Chapelle te Parijs. In 1845 werd hem, samen met Lassus, het herstel van de Notre-Dame te Parijs opgedragen. In 1846 volgde de abdij van Saint Denis, in 1849 de vestingwerken van Carcassonne, in 1850 de kathedraal van Amiens. Voorts o.a. het slot Pierrefonds en de kathedraal van Laon.
De opvatting waarmee Viollet-le-Duc te werk ging bij zijn restauraties was dat een gebouw zoveel mogelijk in zijn oorspronkelijke staat terug moet worden gebracht. Werken: Dictionnaire raisonné de l’architecture française du 11me au 16me siècle (10 dln. 1854–69), Entretiens sur l’architecture (2 dln. 1858–72), Histoire de l’habitation humaine (1876).
LITT. Cat. tent. Viollet-le-Duc, Musée Municipal, Vézelay (1968); cat. tent. Viollet-le-Duc, Grand Palais, Parijs (1980).
