v. (-s), teruggang; terugkeer tot een vroeger stadium; (geologie) mariene regressie, het terugtrekken van de zee ten opzichte van het land; (psychologie) terugkeer naar vroegere voorstellingen en een primitiever driftleven; (genetica) terugslag die optreedt bij nakomelingen van op een bijzondere eigenschap geselecteerde ouderdieren.
GENETICA
Regressie komt tot uiting b.v. in het geval dat de afstammelingen van op grootte geselecteerde ouders (selectie) gemiddeld steeds kleiner zijn dan deze ouders. De regressie in deze nakomelingenpopulatie wordt veroorzaakt doordat behalve erfelijke factoren ook milieuomstandigheden hebben bijgedragen aan de extreme grootte van de ouders. Omgekeerd kan het kruisingsprodukt van twee rassen of stammen een bepaalde eigenschap (b.v. de zaadopbrengst) in sterkere mate vertonen dan de ouders (heterosis). Zie erfelijkheidsgraad, A-veredeling.
GEOLOGIE
Regressies worden veroorzaakt door een opheffing van de zeebodem tot land of een daling van de zeespiegel ten gevolge van orogene en/of epeirogene bewegingen of ijskapvormingen. Tijdens een regressie wordt door iedere volgende (jongere) serie afzettingen een gedeelte van de vorige (oudere) serie onbedekt gelaten. Zo ontstaat een regressieve afzettingsserie. Het tegengestelde van een regressie is een -transgressie.
PSYCHOLOGIE
Meestal is er sprake van een partiële regressie (op één bepaald ontwikkelingsgebied) als reactie op een te moeilijke of te gespannen situatie. B.v. het kind dat weer gaat bedplassen rond de intrede op de lagere school; de volwassene die een weigerende televisie uitscheldt of een klap geeft.
In de psychoanalytische theorie heeft het begrip regressie de specifieke betekenis van terugval op infantiel seksuele patronen. Wanneer een individu in een neurotische ontwikkeling opgroeit met een persoonlijkheid die niet in staat is te voldoen aan de eisen die het leven aan een volwassene stelt, kan een conflictsituatie hem doen teruggrijpen naar een fase, waarin hij zich als kind nog wel wist te redden, en die hem bevrediging gaf. In zekere zin was het individu deze fase nooit ontgroeid. Regressie kan zijn: een teruggrijpen naar vroegere met libido geïnvesteerde objecten, maar ook kan de hele seksuele organisatie terugglijden naar een vroegere ontwikkelingsfase, hetgeen tot uiting komt in ingrijpende veranderingen in het gedragspatroon. Regressie is een onbewust verlopend proces.
