Oosthoek Encyclopedie

Oosthoek's Uitgevers Mij. N.V (1916-1925)

Gepubliceerd op 13-12-2021

raffinaderij

betekenis & definitie

v. (-en), bedrijf waar geraffineerd wordt, m.n. suiker en ruwe olie.

Een petroleumraffinaderij is een installatie die ruwe aardolie verwerkt tot een aantal produkten die uiteenlopen in kwaliteit, chemische samenstelling en aggregatietoestand. De produkten kunnen direct worden gebruikt (b.v. zware stookolie, benzine), of als grondstof dienen voor de petrochemische industrie (petrochemie). De raffinage in de aardolie-industrie is een van de grootste industriële zuiveringsbewerkingen. Zij betekent echter veel meer dan het zuiveren van het uitgangsprodukt, nl. ruwe olie en de daarin van nature reeds aanwezige koolwaterstoffen zoals benzine, kerosine, gasolie en smeerolie, zoals dit door ontzwavelingsprocessen geschiedt. In dit opzicht valt een suikerraffinaderij (suiker) of een raffinaderij voor het raffineren van vette olie (plantaardige of dierlijke) niet met een minerale-olieraffinaderij te vergelijken. Er worden nl. in een petroleumraffinaderij ook een groot aantal specifieke bereidingswijzen van nieuwe koolwaterstoffen toegepast, nl. opbouwprocessen (zoals alkyleren, cycliseren, isomeriseren, polymeriseren) en ontledingsprocessen (zoals kraken, reformeren) en nieuwe typen van katalytisch ontzwavelen.

Raffinaderijen variëren in complexiteit, d.w.z. in het aantal processen dat wordt uitgevoerd en in het aantal produkten dat wordt bereid. Tot de meest gevraagde produkten die een raffinaderij voor de markt in grote hoeveelheid moet fabriceren behoren zware stookolie (voor scheeps-en industrieketels en voor de opwekking van elektriciteit) en lichtere produkten als benzine en dieselbrandstof. Een eenvoudige raffinaderij voorzien van een destillatie-eenheid voor ruwe olie is in staat aan de behoeften van de stookoliemarkt te voldoen, echter minder aan die van de benzinemarkt, daar de door destillatie verkregen benzine een te laag octaangetal heeft. Tegemoetkoming aan de markteisen voor benzine vereist de bouw van een reformeringsinstallatie. Uitbreiding tot een vollediger raffinaderij vereist ontzwavelingsapparatuur voor de ontzwaveling van de dieselbrandstof en installaties voor de bereiding van LPG en butaan (flessengas). Een volledig geïntegreerde raffinaderij dient te beschikken over b.v. een vacuümdestillatie, een smeeroliefabriek, extractie-apparatuur, paraffineen bitumenbereidingsapparatuur en een alkyleringsinstallatie.

Naar gelang van de complexiteit en grootte van de raffinaderij neemt ook het aantal operaties toe dat geautomatiseerd is. De automatisering draagt bij tot een versnelling van de uit te voeren handelingen en derhalve tot verhoging van de produktie. De continuïteit van het bedrijf wordt beter gewaarborgd en verder vooral de veiligheid omdat menselijke vergissingen in hoge mate geëlimineerd worden. Automatisering heeft het eerst plaatgevonden bij de verwerkingsapparaten (de produktie-eenheden zoals destillatie). Eerst veel later is men ertoe overgegaan het analyseren van monsters te versnellen door het aanbrengen van analysatoren en door hen bediende automatische regelaars. Het mengen van verschillende soorten fracties om er het gewenste marktprodukt uit te maken, evenals het opslaan, het vullen van stalen flessen (propaan), tankauto’s enz. geschiedde vroeger op tijdrovende manier en vereiste een groot aantal personen.

Ook daarbij heeft de automatisering haar intrede gedaan, waardoor b.v. een aantal vloeistoffen al stromend tot op de gewenste specificatie kunnen worden gemengd. Analysatoren worden behalve bij de primaire destillatie-inrichting ook bij een groot aantal andere processen gebruikt, b.v. bij de smeeroliebereiding, de alkylatie, de isomerisatie, het katalytisch kraken, bij de besturing van de ketelwatervoorziening, de talrijke verhittingsinrichtingen (ovens) en bij de rookgasanalyse.

Een raffinaderij kan het verwerkingsprogramma aanpassen aan de kwaliteit van de ruwe olie en aan een wisselende vraag (stookolie wordt b.v. meer gevraagd in de winter, benzine in de zomer). Daarvoor is ook van belang de aanwezigheid van voldoende opslagcapaciteit voor produkten naast de opslagmogelijkheden voor de ruwe olie die immers periodiek met grote tankschepen wordt aangevoerd. Wettelijke maatregelen leggen de raffinadeur verplichtingen op met betrekking tot de veiligheid bij de verwerking en opslag van m.n. de meest brandbare produkten. Om politieke redenen (o.a. door de oliecrisis van 1973) zijn de raffinaderijen verplicht een voorraad ruwe olie aan te leggen zodat gedurende 90 dagen een voldoende hoeveelheid produkten (m.n. benzine) kan worden geleverd. Raffinaderijen werden vroeger gevestigd op plaatsen waar de ruwe aardolie voorhanden was of makkelijk kon worden aangevoerd, o.a. Abadan (Iran), Curaçao en Bahrein in de Perzische Golf.

Later werden om politiek-economische redenen raffinaderijen gebouwd in de industrielanden, vooral in die landen die niet over een eigen aardolieproduktie beschikken. Zo ontstonden in de jaren vijftig een groot aantal raffinaderijen in de West-Europese landen, aanvankelijk in havenplaatsen maar later ook in het binnenland daar waar industrie of bevolkingsagglomeraties voor een markt zorgen. Hierdoor is in West-Europa een netwerk van pijpleidingen ontstaan voor de aanvoer van ruwe aardolie en de afvoer van de produkten.

< >