Oosthoek Encyclopedie

Oosthoek's Uitgevers Mij. N.V (1916-1925)

Gepubliceerd op 13-12-2021

planning

betekenis & definitie

[Eng.], v., het voorbereiden van de bedrijfsvoering van een onderneming, van de ontwikkeling van een streek, of van de economische politiek van een heel land.

Kenmerkend voor de planning is het vooruitzien, d.w.z. het incalculeren van bepaalde toekomstverwachtingen en het coördineren, nl. het onderling afstemmen van de te verrichten keuzehandelingen. Men onderscheidt de produktieplanning, de wijze van combineren van verschillende produktiemiddelen en het materiaalgebruik in een bedrijf; de ruimtelijke planning (planologie), het ontwerpen van streekplannen; de sociale planning, die het totstandbrengen van harmonische sociale verhoudingen beoogt; de projectieplanning, b.v. de totstandbrenging van industrie in een ontwikkelingsland; de planning van het economische proces, het ramen van de toekomstige ontwikkeling en het geven van een leidraad voor de economische politiek.

In socialistische landen wordt het produktieproces door planning bepaald. De staat, die de richting van de investeringen bepaalt, Iaat zich daarbij leiden door plannen die meestal voor een aantal jaren worden opgesteld. Maar ook in kapitalistische landen kan de planning betekenis hebben. Zij dient dan echter voornamelijk voor het verkrijgen van prognoses omtrent de te verwachten economische ontwikkeling. Met behoud van een maximum aan economische vrijheid kunnen de resultaten van deze economische planning gebruikt worden voor het uitstippelen van een economische politiek, die slechts een globaal ingrijpen op bedreigde punten beoogt. De staat schrijft niet dwingend voor wat, hoeveel en waar er geproduceerd moet worden.

Wel probeert zij door subsidieregelingen en belastingfaciliteiten het investeringsbeleid van de ondernemingen te beïnvloeden. In de sociale sfeer heeft planning grote invloed op het eisenpakket van de vakbeweging. Zij houdt immers rekening met de prognose over de hoogte van de lonen en de winsten. De belangrijkste vormen van planning zijn de planning op lange termijn en die op korte termijn. De eerste baseert zich op de investeringsactiviteiten, de laatste oriënteert zich op de vraagzijde, omdat de produktieactiviteit op korte termijn immers vastligt. In alle westerse landen vervult planning, waarbij gebruik wordt gemaakt van economische modellen, een belangrijke taak. Centraal Planbureau, Planbureau.

LITT. J.E. Meade, The theory of indicative planning (1970); J. Bailey, Social theory for planning (1975).