o., fossiele magnetische eigenschappen van een gesteente; de studie van deze eigenschappen als onderdeel van de geofysica.
Paleomagnetisme is aan te tonen bij ijzeroxiden of ijzerhoudende mineralen in gesteenten, die ten tijde van hun vorming, onder invloed van het toenmalige aardmagneetveld stonden. Vooral vulkanische uitvloeiingsgesteenten vertonen dit verschijnsel: in de vloeibare fase richten de ijzerhoudende mineralen zich als talrijke magneetjes in het aardveld, bij de stolling wordt deze richting vastgelegd.
Ook sommige sedimenten hebben deze mogelijkheid. Indien men de gesteenten kan dateren met radiometrische methoden of met fossielen, dan kan men meten hoe de toenmalige inclinatie en declinatie van het aardmagneetveld op de plaats van het monster was. Hieruit heeft men twee belangrijke resultaten verkregen:
1. De magnetische polen hadden in het verleden geheel andere posities ten opzichte van de continenten (paleopool posities); door deze posities uit te zetten verkrijgt men de poolbaan
en daaruit kan men weer de onderlinge ligging van de continenten in het verleden reconstrueren.
Neemt men aan dat de magnetische polen altijd dicht bij de geografische polen hebben gelegen, dan kan men de bewegingen van de continenten ten opzichte van de aardas en meridiaan reconstrueren (continentverschuiving). De ligging van de polen en continenten komt overeen met de verdelingen van de paleoklimaatgordels.
2. Het is gebleken dat de magnetische noorden zuidpool periodiek van plaats verwisselen (paleomagnetische omkeringen). De periodiciteit van de paleomagnetische eigenschappen (magneto-stratigrafie) is voor de mondiale correlatie van gesteenten gebruikt voor de kennis van het jongere Tertiair en Kwartair. De huidige magnetische polen kwamen ca. 800000 jaar geleden tot stand. Uit de symmetrische ligging van de poolrichtingen, gemeten in de gesteenten ter weerszijden van de midden-oceanische ruggen, heeft men het model van de spreidende oceanen afgeleid.
