mythisch Grieks dichter, zoon van een vorst van Thracië en de muze Kalliope. Orfeus bekoorde met zijn lierzang mensen, wilde dieren, bomen en stenen.
Hij nam deel aan de tocht van de Argonauten en huwde daarna Eurydike. Toen deze kort daarop stierf door een adderbeet poogde Orfeus Hades en Persefone door middel van zijn zang te bewegen haar aan hem terug te geven. Hij kreeg verlof haar uit het dodenrijk mee te nemen naar de aarde, op voorwaarde dat hij niet naar haar zou omzien vóór hij weer op aarde was. Maar juist toen zij deze zouden bereiken, keek Orfeus om en Eurydike verdween weer in de Hades. Orfeus was hierdoor ontroostbaar en had geen oog meer voor andere vrouwen. De Menaden werden hierdoor vertoornd en verscheurden hem.De latere Grieken beschouwen Orfeus als stichter van een godsdienstig–filosofische sekte of orde en schreven hem allerlei mystieke gedichten toe (orfiek).
Orfeus temidden van de wilde dieren, die geroerd naar hem luisteren, is een geliefd thema van de laat-Romeinse beeldende kunst, dat ook in de vroegchristelijke kunst werd toegepast (als symbool van Christus, de leraar en herder). Het thema Orfeus en Eurydike (of: de macht van de muziek) inspireerde Monteverdi tot het eerste grote werk uit de geschiedenis van de opera: Orfeo (1607). Zo schreven o.a. Gluck, J.C.Bach, Delibes, Krenek en Milhaud ook opera’s op dit thema. Offenbach schreef er een operette op, Liszt een symfonisch gedicht en Stravinsky een ballet.
