v. (-s),
1. geometrie, onderdeel van de wiskunde waarin de ligging en de uitgebreidheid van ruimtelijke voorwerpen (lijnen, oppervlakken, lichamen) onderzocht worden in hun onderling verband en volgens wiskundige methoden;
2. (metonymisch) les in het genoemde vak: van 9 tot 10 hebben we meetkunde.
Een meetkunde wordt opgebouwd vanuit een aantal vooropgestelde afspraken, de axioma’s en definities. Deze afspraken moeten onderling niet in tegenspraak zijn, maar kunnen verder geheel willekeurig gekozen worden. Er zijn dan ook verschillende meetkunden ontwikkeld, o.a. de hyperbolische meetkunde van Lobatsjevski en Bolyai, de elliptische meetkunde van Riemann (niet-euclidische meetkunde). Als men de afspraken zo kiest dat zij overeenkomen met de ervaringswereld, krijgt men de euclidische meetkunde. Deze (oudste) vorm van meetkunde, die al ca.1700 v.C. in Egypte beoefend werd (Rhind-papyrus), is m.n. verder ontwikkeld door Griekse filosofen, o.a. Hippokrates van Chios, Platoon, Eudoxos, en is vastgelegd in de Elementen van Eukleides (ca.300 v.C.).
Eukleides voert de grondbegrippen punt, lijn en vlak intuïtief in. In zijn Grundlagen der Geometrie probeerde D.Hilbert een stelsel axioma’s op te stellen op formeel logische wijze zonder gebruik te maken van de aanschouwing. Vanuit het intuïtionisme rezen bezwaren tegen deze formalistische opbouw. Een poging een meetkunde op te bouwen met minder diepgaande abstracties dan punten, lijnen en vlakken is gedaan door Hjelmslev (1916).
Sinds de 17e eeuw zijn er andere vormen van meetkunde ontwikkeld: de analytische meetkunde, de projectieve meetkunde, de differentiaalmeetkundeen de topologie.
LITT. J.L.Coolidge, A history of geometrical methods (1940); D.J.Struik, Geschiedenis van de wiskunde (1965); A.V.Pogorelov, Lectures on the foundations of geometry (1966); L.Merkies en K. Sanders, Wegwijzer in de elementaire meetkunde (1968); R.Taton en J.Itard, Histoire de la géométrie (1974).
