Marie Joseph Paul Roch Yves Gilbert Motier, markies de, Frans politicus, *6.9.1757 Chavagnac (Auvergne), †20.5.1834 Parijs. De Lafayette streed in de Amerikaanse Onafhankelijksoorlog aan de zijde der opstandelingen en sloot vriendschap met G.Washington.
Hij werd door hem belast met de verdediging van Virginia. Later stond hij Benjamin Franklin bij tijdens onderhandelingen in Frankrijk en Spanje. In Frankrijk had hij zitting in de Notabelenvergadering (1787). Hij adviseerde tot bijeenroeping van de Staten-Generaal en behoorde in deze vergadering (1789, begin der Franse Revolutie) tot de hervormingsgezinde adel, die zich aansloot bij de derde stand. Hij trad op de voorgrond als een der opstellers van de →Déclaration des droits de l’homme et du citoyen en als commandant van de Nationale Garde te Parijs. Met Barnave, Lameth e.a. vormde hij de Club des →Feuillants en trad op tegen straatterreur.
Zijn bevel tot de fusillade bij de manifestatie van 17.7.1791 op het Marsveld, kostte hem zijn populariteit en zijn functie van bevelhebber van de Nationale Garde. Tijdens de Eerste Coalitieoorlog (1792—97) was De Lafayette commandant van het noorderleger; hij protesteerde tegen het radicalisme der jakobijnen. Van 1792—97 werd hij door de Oostenrijkers gevangen gehouden. Hij keerde in 1799 terug naar Frankrijk, maar hield zich afzijdig tijdens het bewind van Napoleon. Na diens val was hij tot 1824 en van 1827—30 lid van de Kamer van Afgevaardigden, waar hij zich verzette tegen de antiliberale geest der Bourbons. Tijdens de Julirevolutie (1830) was hij opnieuw commandant van de Nationale Garde.
Toen koning LouisPhilippe hem in 1831 ontsloeg, voegde De Lafayette zich bij de oppositie. Uitgaven: Mémoires, correspondance et manuscrits (6 dln. 1837—38); Correspondance inédite (1903); briefwisseling tussen De Lafayette en T.Jefferson, door C.Ghinard (1929). LITT. S.H.Jackson, Lafayette (1930; bibl.); L.R. Gottschalk, Lafayette (5 dln. 1973; tot 1799); P. Chanson, Lafayette et Napoléon (1958); F.Ribadeau Dumas, La destinée secrète de Lafayette ; N.B.Gerson, Status in search of a pedestal (1976).
