o. (-len), een geordende voorstelling van de maatschappij gebaseerd op de opvatting dat er, ondanks het bestaan van verschillende belangengroepen in het maatschappelijk verkeer en een ingewikkelde machtsstructuur, een principiële parallellie van belangen bestaat.
(e) Volgens het harmoniemodel worden conflicten tussen belangengroepen beschouwd als aanpassingsmoeilijkheden van tijdelijke aard. Het vaststellen van de doeleinden in de westerse economie en de organisatiestructuur ter verwezenlijking daarvan geschiedt formeel via confrontatie van belangengroepen, zoals werkgevers, werknemers, consumenten, producenten en m.n. politieke partijen (in het parlementaire stelsel). Bij deze confrontatie gebruiken de diverse belangengroepen verschillende middelen (b.v. de overheid de monetaire instrumenten, de vakbeweging de staking, consumentenorganisaties het vergelijkend warenonderzoek). Het harmoniemodel gaat ervan uit dat deze confrontatie niet vijandelijk hoeft te zijn, maar dat via een ingewikkeld netwerk van (vertegenwoordigende) contacten, zoals geïnstitutionaliseerd overleg (b.v. de Sociaal Economische Raad), compromissen kunnen worden bereikt, gebaseerd op de parallellie van belangen. De idee van het harmoniemodel is vooral door een aantal Amerikaanse sociologen als principieel uitgangspunt beschouwd. M.n. de Duitse socioloog R.Dahrendorf heeft zich ertegen verzet; hij meent dat het harmoniemodel de status quo in de samenleving handhaaft, zodat er weinig of geen ruimte bestaat voor sociale verandering, →conflictmodel.
LITT. R.Dahrendorf, Out of Utopia (in: Journal of Sociology 64, 1958); J.Pen, Harmonie en conflict (1968).
