[Lat.], v.,
1. (-s), samenvattende omschrijving van de kenmerken van een begrip, zodat het niet met een ander verward kan worden; begripsbepaling: in de woorden van een mag datgene wat gedefinieerd wordt niet voorkomen;
2. bepaling en omschrijving van een (nieuw) ingevoerd wiskundig begrip;
3. plechtige, bindende uitspraak van het r.k. kerkelijk leergezag; per -, uit de aard der zaak;
4. uiterste graad van detailfijnheid die nog juist waargenomen of geregistreerd kan worden (optisch, akoestisch, televisiebeeld).
akoestiek. Men onderscheidt wel horizontale definitie, d.i. de mate waarin opeenvolgende tonen gescheiden hoorbaar zijn, en verticale definitie, d.i. de mate waarin verschillende gelijktijdig voortgebrachte klanken afzonderlijk zijn waar te nemen. De horizontale definitie in een zaal hangt nauw samen met de nagalmtijd: een lange nagalmtijd geeft een geringe horizontale definitie. logica. Men maakt meestal onderscheid tussen een nominale en een reale definitie (resp. van woorden en van zaken). Bij de. nominale definitie wordt aangegeven welke betekenis men in het algemeen aan een zekere term hecht (lexicologische definitie) of in welke zin men zelf die term wil gebruiken (stipulerende definitie). Bij de reale definitie kan men de te definiëren zaak eenvoudig aanwijzen (ostensieve definitie) of men tracht de essentiële kenmerken (binnen een bepaald taalspel!) aan te geven van de voorwerpen die onder een begrip vallen.
Een definitie is foutief, als zij is:
1. te eng (b.v. metalen zijn elementen die bij gewone temperatuur vast zijn; hier valt het kwikzilver niet onder);
2. te wijd (diagonalen zijn rechte lijnen die twee hoekpunten van een veelhoek verbinden; hier zouden ook de zijden onder vallen);
3. abundant (b.v. evenwijdige lijnen zijn de zodanige die dezelfde richting en overal gelijke afstand hebben).
Foutief is ook de cirkel- of idem per idem-definitie: wanneer A door B, B door C en C weer door A gedefinieerd wordt; verder de tautologie, wanneer bij de definitie hetzelfde woord (in dezelfde of een andere taal) gebruikt wordt, b.v. ‘verbeeldingskracht is het vermogen van de imaginatie’. Een bijzonder soort foutieve definitie is de overredende definitie, die niet tot doel heeft uitleg te geven aan een bepaalde term, maar eerder beoogt de houding van de toehoorder te beïnvloeden of zijn gevoelens te wekken. Men geeft b.v. als definitie van fascisme: ‘iedere vorm van vrijheidsbeknotting’, om dan vervolgens alle economische maatregelen van de overheid als ‘fascistisch’ te kunnen kwalificeren.
wiskunde. Men kan b.v. de hoogtelijnen van een driehoek als volgt definiëren: de hoogtelijnen van een driehoek zijn de loodlijnen die men uit een hoekpunt op de overstaande zijde kan neerlaten, gemeten van het hoekpunt tot het snijpunt met de overstaande zijde. Een definitie mag niet aanleiding geven tot tegenstrijdigheden, noch in zichzelf, noch met betrekking tot al vroeger gegeven definities.
