[Lat., bederf], v./m., bederf van beenderen of tanden.
Cariës van tanden: het progressief afbraakproces van de harde tandweefsels veroorzaakt door zuur dat door de bacteriën wordt geproduceerd. Op het gehele gebit zet zich voortdurend een laagje tandaanslag af, de zgn. bacterial plaque. Deze aanslag bestaat uit mucine afkomstig uit het speeksel, een grote hoeveelheid micro-organismen, die zich in deze slijmlaag nestelt, en fijn verdeelde voedselresten, die na enige tijd chemisch worden afgebroken. Vele regelmatig in de mond voorkomende micro-organismen zijn zuurvormers, d.w.z. zij zijn in staat koolhydraten te vergisten tot zuren, voornamelijk melkzuur (glycolyse). Deze zuren kunnen het minerale bestanddeel van het glazuur oplossen. Als dit ontkalkingsproces het tandbeen (dentine) bereikt, gaan naast de genoemde, ook eiwitverterende micro-organismen, die het organische bestanddeel tot oplossing brengen, een belangrijke rol spelen.
Op deze wijze ontstaan bressen, voornamelijk op plaatsen die moeilijk of niet kunnen worden gereinigd en waar dus de tandaanslag voortdurend en in grotere hoeveelheden aanwezig is. Cariës is een beschavingsziekte, een gevolg van de verfijning van het voedsel en het hoge verbruik van oplosbare koolhydraten (suikers), die gemakkelijk vergistbaar zijn. Preventieve maatregelen zijn:
1. een goede mondhygiëne;
2. een sterke beperking van het suikerverbruik; funest is vooral het snoepen, waardoor voortdurend nieuwe hoeveelheden suiker in de plaque worden opgenomen en omgezet tot zuren;
3. toediening van fluor door fluoridering van het drinkwater of anderszins: door het inbouwen van fluor-atomen in het glazuur, verkrijgt dit een hogere weerstand tegen de ontkalking door de plaque;
4. regelmatige en goede tandheelkundige behandeling; deze bestaat uit het restaureren van de aangetaste gebitselementen.
Cariës van beenderen: het ontstekingsproces van het bot gepaard gaande met versterf van het aangedane gedeelte van het bot. De ontsteking kan met of zonder pusvorming verlopen. Vroeger werd cariës veel gezien als onderdeel van een tuberculeuze botontsteking.
