hoofdstad van het halfkanton Bazel-Stad, tweede stad van het land, gelegen aan de Rijn, 212 000 inw. De agglomeratie heeft 378 000 inw.
De bevolking is voornamelijk Duitssprekend.Bazel is vooral een handels- en industriestad. Er is een groot aantal banken, waaronder de Bank voor Internationale Betalingen. Van de talrijke historische gebouwen zijn te noemen allereerst de Munsterkerk in het centrum, sedert de Hervorming ingericht voor protestantse eredienst. De oudste delen ervan zijn van 1010—19 gebouwd in vroegromaanse stijl, na de aardbeving van 1356 in gotische stijl gerestaureerd. Er is een historisch museum en een kunstmuseum, o.a. met werken van Hans Holbein de Jongere, die lange tijd in Bazel heeft gewoond. Verder zijn er nog de Barrevoeterskerk (1374) en het raadhuis in renaissancestijl, dat in 1508 in gebruik werd genomen.
Aan de Rijn ligt de universiteit die o.a. een zeer rijke universiteitsbibliotheek bezit (met vele handschriften van b.v. Erasmus). De stad breidt zich vooral naar het zuiden uit.
Klein-Bazel ten noorden van de Rijn is de industriestad: uitgebreide chemisch-farmaceutische industrie, verder metaal, voedingsmiddelen, textiel, drukkerijen. Jaarlijkse Mustermesse. Bazel is een van de grootste rivierhavens van Europa. Voor de Rijnscheepvaart zijn twee havens in het noorden aangelegd. De Zwitserse handelsvloot, in 1941 van regeringswege in het leven geroepen, is te Bazel gestationeerd. Internationale luchthaven Bazel-Mulhouse (op Frans grondgebied).
GESCHIEDENIS.
Oorspronkelijk was Bazel de Romeinse legerplaats Basilia. Keizer Hendrik 11 verhief in het begin van de 11le eeuw de bisschop van Bazel tot rijksvorst. Langzamerhand werd de invloed van de bisschop minder. Strijd met de Habsburgers bracht Bazel in 1501 tot aansluiting bij het Eedgenootschap (zie Zwitserland). In 1459—60 kwam in Bazel de eerste Zwitserse universiteit. De stad was daarna een belangrijk centrum van humanisme en kunst, ging in 1529 over tot de Reformatie en werd daarna door opneming van gevluchte protestanten economisch en cultureel sterk gestimuleerd.
In 1831 ontbrandde een strijd met de ommelanden, die in 1833 leidde tot de splitsing van het kanton in het conservatieve Bazel-Stad en BazelLand, dat reeds in 1833 een democratische staatsinrichting kreeg. De democratisering van de stad liet nog tot 1875 op zich wachten.
LITT. R.Wackernagel, Geschichte der Stadt Basel (3 dln. 1907—24); P.Burckhardt, Geschichte der Stadt Basel (1957); A.Heusler, Geschichte der Stadt Basel (1969).
