Kleine stad, gesticht rond 1250 door de heer van Liesveld en Langerak op de plaats waar de Nieuwpoortse Vliet in de Lek uitmondde. Nieuwpoort ontving stadsrechten in 1283, maar mede door concurrentie van het nabije Schoonhoven kwam het niet tot verdere stedelijke ontwikkeling.
Nieuwpoort kreeg een rechthoekige plattegrond. Een dam met keersluis scheidde de Vliet in een binnen- en buitenhaven.
Nieuwpoort had te lijden van verwoestingen en stadsbranden in 1516, 1517 en 1524. De middeleeuwse omwalling werd in 1567 geslecht, maar in 1673 werd Nieuwpoort onderdeel van de Oude Hollandse Waterlinie (tot 1816).
Binnen de ruime 17de-eeuwse vestingwerken kende Nieuwpoort slechts beperkte groei. Na 1900 is de bebouwing aan de Hoogstraat verder verdicht.
Na de Tweede Wereldoorlog heeft men aan de zuidzijde een nieuwbouwwijk verwezenlijkt. Nieuwpoort is een beschermd stadsgezicht.
