Monumenten in Nederland: Zuid-Holland

Ronald Stenvert, Chris Kolman, Saskia van Ginkel-Meester, Elisabeth Stades-Vischer, Sabine Broekhoven en Ronald Rommes (2004)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Katholieke kerken (20ste eeuw) in 's-Gravenhage

betekenis & definitie

Katholieke kerken (20ste eeuw). Verspreid in de buitenwijken staan diverse katholieke kerken.

In 1901-'03 naar ontwerp van A.A.J. Margry en J.M.

Snickers gebouwd is de neogotische St.-Agneskerk (Beeklaan 188), een grote basilicale kruiskerk met luchtbogen, vijfzijdig gesloten koorapsis (ombouwd) en een terzijde geplaatste achtzijdige toren met spits en frontalen. Deze in 1983-'84 na een brand gerestaureerde kerk heeft in het schip accoladevormige houten gewelven met trekbalken en korbelen, naar voorbeeld van de Engelse late gotiek.

De gebrandschilderde ramen zijn van L. Asperslagh (1928-'32).

Eveneens neogotisch is de St.-Marthakerk (Hoefkade 623), een driebeukige (pseudo-basilicale) hallenkerk met zijtopgevels en een driezijdig gesloten koor met zijkapellen. De bouw begon in 1908-'09 naar ontwerp van N.

Molenaar sr. en werd, na ontwerpwijziging door N. Molenaar jr., in 1924 voltooid met de bouw van de voorgevel met terzijde geplaatste zadeldaktoren.

Het met rijk gepolychromeerde houten tongewelven gedekte interieur bevat een neogotische inventaris.Ontworpen in traditionalistische stijl door A.J. Kropholler is de St.-Paschalis Baylonkerk (Wassenaarseweg 53; 1919-'21) voorzien van een ongelede toren met vierkante spits. Vanwege de diagonale plaatsing op de hoek met de Neuhuyskade loopt het schip taps toe en eindigen de zijbeuken ongeveer halverwege het schip. Het gebeeldhouwde reliëf boven het ingangsportaal is van L. Zijl. De kerk bevat een door atelier Brom vervaardige inventaris en enkele door Dom P.

Bellot ontworpen hardstenen altaren. In neoromaanse vormen ontworpen door J. Stuyt is de R.K. H. Familiekerk (Kamperfoelieplein 29; 1921-'22). Deze grote basilicale kruiskerk heeft een ronde koorapsis en een dubbeltorenfront met torens van drie geledingen met vierzijdige spits.

Opvallend zijn de voorstelling van de H. Familie in de puntgevel en de geblokte banden en het zigzagfries onder de dakranden.

Tot het werk van de al eerder genoemde N. Molenaar jr. horen nog diverse andere Haagse kerken, zoals de driebeukige kerk van het Allerheiligst Sacrament (Sportlaan 127; 1925-'26) met lage zijtopgevels en een terzijde geplaatste ongelede toren met ingesnoerde spits. Iets jonger is de traditionalistische kerk St.-Theresia van het Kind Jezus (Apeldoornselaan 242; 1930-'31), voorzien van een gedrongen ‘westbouw’ met zadeldaken. Na de oorlog ontwierp hij in wederopbouwstijl de kleine Onbevlekt Hart van Mariakerk (Bloklandenplein 15; 1946-'47), de forse basilicale O.L. Vrouwe van Fatimakerk (Escamplaan 280; 1953-'55), met ronde doopkapel, en de driebeukige H.H. Martelaren van Gorcumkerk (Stadhoudersplantsoen 26-28; 1954-'55) met terzijde geplaatste toren.

Elders in de stad kwamen na de oorlog ook nieuwe katholieke kerken tot stand.

Door J.A. van der Laan ontworpen zijn de O.L.-Vrouwe van het Allerheiligst Sacramentskerk (Suiderasstraat 44; 1951-'53) en de vierkante O.L.-Vrouwe van Goede Raadkerk (Bezuidenhoutseweg 157; 1953-'55) met vrijstaande hoge toren. In wederopbouwvormen uitgevoerd is de St.-Pauluskerk (Mgr. Nolenslaan 10-12; 1954-'55, F.A.W. van der Togt). Deze zaalkerk met uitgebouwde doopkapel heeft opvallende glas-in-beton-vensters en een terzijde geplaatste toren met opengewerkte bovenbouw. Opmerkelijk is de ovale hoofdvorm van de moderne H.H. Antonius- en Lodewijkkerk (Leyweg 930; 1956-'57), ontworpen door W.C.

Wouters met medewerking van F.P.J. Peutz en voorzien van terracottadecoraties (J. van Rhijn), glasin-loodvensters (E. Laudy) en een vrijstaande betonnen klokkentoren. Een voorbeeld van het structuralisme is de door A. van Eyck ontworpen H. Pastoor van Arskerk (Aaltje Noorderwierstraat 6; 1968-'69).