Monumenten in Nederland: Zuid-Holland

Ronald Stenvert, Chris Kolman, Saskia van Ginkel-Meester, Elisabeth Stades-Vischer, Sabine Broekhoven en Ronald Rommes (2004)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Het Gemeenlandshuis van Rijnland in Leiden

betekenis & definitie

Het Gemeenlandshuis van Rijnland (Breestraat 59) is een in 1578 voor dit doel aangekocht huizencomplex, dat in 1596 een maniëristische voorgevel met drie geveltoppen kreeg. Het gevelontwerp van Lieven de Key werd in versoberde vorm uitgevoerd door Jacob Quirijnsz van Banchem en Jan Dircksz.

Vanwege de drie samengevoegde middeleeuwse huizen achter de gevel is deze niet geheel symmetrisch. De middelste grote trapgevel en de twee kleinere topgevels hebben een rijke natuurstenen detaillering met rolwerk, kapitelen en afdekplaten.

Ook het ionische ingangspoortje is in zandsteen uitgevoerd. Aan de achterzijde zijn trapgevels zichtbaar.

Daar bevindt zich ook een gepleisterd achterhuis (Langebrug 10) uit circa 1600. In 1882 heeft men het metselwerk van de voorgevel ingrijpend vernieuwd en bij een restauratie in 1963 zijn de kruisvensters gereconstrueerd.

Het Gemeenlandshuis herbergt een overwelfde kluis uit 1578. Tussen 1657 en 1671 zijn naar plannen van Pieter Post verschillende interieurwijzigingen uitgevoerd in de hal, de dijkgraafskamer en de grote zaal.

Het laatstgenoemde vertrek heeft een door Andries de Haen beschilderd houten tongewelf op ionische pilasters en met goudleer bespannen wanden. Het houtsnijwerk in dit vertrek is van Gerrit Goosman.