Gepubliceerd op 02-01-2020

Woonhuizen in Woerden

betekenis & definitie

Vooral aan de Rijnstraat staat nog een aantal interessante woonhuizen, waarbij in gevel en hoofdvorm zichtbaar is dat ze in oorsprong tot de 17de eeuw teruggaan.

De maniëristische gevel van Rijnstraat 18 dateert uit het eerste kwart van de 17de eeuw; de geveltop is later met een kroonlijst afgeknot. Boven de vensters zitten uitkragende ontlastingsbogen, steunend op gebeeldhouwde consoles. Uit dezelfde periode dateert de, eveneens later afgeknotte, pilastergevel van Rijnstraat 22. Kenmerkend maniëristisch is de situering van de pilasters van de tweede verdieping, die niet boven die van de onderliggende verdieping zijn geplaatst, maar daartussenin op de waterlijst. De onderpui is geheel nieuw. Ook andere panden als Rijnstraat 32-34 en Groenendaal 24a-g stammen voor een belangrijk deel uit de 17de eeuw. Bij de laatste zijn de neogotische spitsboogvensters in 1843 aangebracht.

Net als in andere vestingsteden (zoals Deventer en Bergen op Zoom), bouwde men kort voordat de vesting als geheel werd opgeheven in 1869 tussen stad en station een rij neoclassicistische herenhuizen: Oostdam (nrs. 1, 3-10, 12). Bij het vrijstaande pand Oostdam 12 hoort een interessant tuinhuis in dezelfde stijl. Het herenhuis Oostdam 13 is gebouwd in eclectische trant. Even oud, maar mogelijk met een 18de-eeuwse kern, is hotel Concordia (Havenstraat 4). Kerkstraat 7 is omstreeks 1895 gebouwd met een opvallende neorenaissance-gevel naar ontwerp van N. Molenaar.

Haven 1 is een villa-achtig huis in rijk gedecoreerde neorenaissance-stijl; het dateert uit het begin van de 20ste eeuw. Een opvallend element is de grote torenachtige uitbouw op de hoek. Uit 1900 stamt de volkswoningbouw in de Eendrachtstraat. Aan de Kruittorenweg 22-24 staat een reeks eenlaags huisjes met neorenaissance-trapgevels uit 1888-'90. Omstreeks 1905 verrezen in de binnenstad (Prinses Beatrixstraat en Hoge Woerd) diverse woonhuizen in kalkzandsteen met simpele Jugendstilvormen. Een voorbeeld van een Jugendstil-pand, uitgevoerd in lichte steen en met zogeheten decoratieve Bircornasteentjes, is Voorstraat 34 uit 1911, van de hand van P.G. Karsdorp.