Gepubliceerd op 02-01-2020

Herv. kerk in Loenen

betekenis & definitie

(Torenstraat 4), oorspronkelijk gewijd aan H. Liudger.

Laatgotische, pseudo-basilicale kruiskerk, die in de plaats kwam van een vermoedelijk 13de-eeuwse kerk, waarvan mogelijk muurwerk is behouden. Het lage, vijfzijdig gesloten koor en de sacristie, beide met tufsteen bekleed, dateren van het midden van de 15de eeuw.In de noordmuur van het koor zit een blindvenster met lelietracering, welke vorm toen voorkwam in de Brabantse gotiek. Het nu als consistorie ingerichte koor heeft stenen gewelven met gebeeldhouwde kraag- en sluitstenen; de kraagstenen zijn versierd met bladwerk en masker dan wel een luitspelende engel; en op de sluitstenen zijn de hoofden van Christus, Maria en een bisschop mogelijk Liudger te zien. In het eerste kwart van de 16de eeuw verrees het transept. Vervolgens kwam de westtoren tot stand en verving men het oude schip door het huidige, met banden van tufsteen versierde, driebeukige schip. Houten tongewelven overspannen het transept en het schip. De zuilen van het schip zijn van baksteen.

Bij de laat-gotische verbouwing van de kerk kan de familie Amstel van Mijnden, die op Cronenburg woonde, een rol hebben gespeeld. Hun graven liggen in het koor. Transept en schip leden door een brand in 1945 ernstige schade; het vuur verwoestte de kappen en een groot deel van de gewelven. Het herstel van de kerk onder leiding van F.B. Jantzen F.Gzn. vond in 1950 zijn voltooiing. In 1985 werd de kerk nogmaals gerestaureerd.

In het interieur wordt de scheiding met het koor gevormd door een onder de triomfboog aangebrachte wand, waarvan het orgel en de preekstoel deel uitmaken. Abraham van der Hart (1786) maakte het oorspronkelijke ontwerp voor de wand. Het snijwerk is van A. Ziesenis. De Lodewijk XVI-preekstoel, versierd met guirlandes en kransen, heeft een voet in de vorm van een ionische zuil. De koperen spijlen van de rondboogdeuren naar het koor zijn met bladwerk versierd. Van het door Christoffel Bätz vervaardigde orgel wijzigde men na de brand van 1945 de zijtorens.

Op de middentoren heeft men beeldjes aangebracht van gevleugelde kinderen die het wapen van de opdrachtgeefster, de ambachtsvrouwe van Cronenburg en Loenen, vasthouden; beeldjes van musicerende kinderen tooien de zijtorens. In de kerk bevinden zich voorts een schepenbank (17de eeuw), enkele herenbanken (18de eeuw), tien rouwborden voor de heren en vrouwen van Cronenburg uit de 17de en 18de eeuw en koperen kaarsenkronen (midden 17de eeuw). In het koor liggen 17de- en 18de-eeuwse zerken, alsmede uit 1494 de grafzerk van Anthonie van Amstel van Mijnden, heer van Cronenburg en diens vrouw en zoon.