Monumenten in Nederland: Overijssel

R. Stenvert, C. Kolman en Ben Olde Meierink (1998)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Verdedigingswerken in Kampen

betekenis & definitie

Verdedigingswerken. Drie van de zeven hoofdpoorten van de middeleeuwse stadsmuur zijn bewaard gebleven.

De Koornmarktspoort (IJsselkade 1), bestaande uit een rechthoekig poortgebouw met aan de rivierzijde ronde torens, dateert waarschijnlijk uit de jaren '80 van de 14e eeuw. De zolderbalklaag rust op korbeelstellen.

Het hoge en steile wolfdak en de twee achtzijdige torenspitsen zijn waarschijnlijk later in de middeleeuwen toegevoegd; de torens heeft men toen voorzien van een uitkragend bovenstuk om de spitsen te dragen. De doorgang heeft een kruisribgewelf.

De tegen de torens aangebrachte schildhoudende leeuwen zijn van een andere, gesloopte poort afkomstig. Een 19de-eeuwse witte beschildering is recent verwijderd.

De Broederpoort (3de Ebbingestraat 1) dateert uit 1465-'68 en heeft vier hoektorens, die bij een ingrijpende verbouwing in 1615-'19 zijn verhoogd. De torens aan de veldzijde hebben een achthoekige vorm, die aan de stadszijde een ronde vorm.

De poort kreeg in 1615-'19 een galerij of een ‘mezekouw’ aan de veldzijde en een maniëristische topgevel met rol- en bandwerk aan de stadszijde. Het steile schilddak van het poortgebouw heeft een herplaatste 15de-eeuwse kapconstructie.

De constructie van de spitsen aan de veldzijde is uit 1615-'19; die van de tienzijdige spitsen aan de stadszijde dateren van voor (herplaatst) en na die tijd (19de eeuw).

In de doorgang zijn de aanzetten van de oorspronkelijke gewelven zichtbaar.

De poortopening aan de landzijde is in 1714 verbouwd tot een korfboog. Bij een restauratie in 1938-'42 is een 19de-eeuwse neogotische verbouwing ongedaan gemaakt.

In verband met verzakkingsproblemen is de poort diverse keren hersteld, voor het laatst in 1995-'96. De Cellebroederspoort (2de Ebbingestraat 1) dateert uit circa 1466 en wordt geflankeerd door twee zware torens.

Omstreeks 1617 is ook deze poort ingrijpend verbouwd, naar ontwerp van Thomas Berendsz in maniëristische stijl met veel ornamenten, waaronder het stadswapen. De torens kregen toen hun veertienhoekige verdieping en hoge, ingesnoerde spits.

Aan de stadszijde bracht men een topgevel met rol- en bandwerk, aan de veldzijde een overkragende galerij aan.Van de 14de-eeuwse stadsmuur staat nog een groot stuk overeind aan de rivierzijde, verscholen achter de huizen aan de IJsselkade en de De la Sablonièrekade. Aan de binnenzijde van de muur zijn vanaf de 17de eeuw ondiepe huizen en andere bouwsels opgetrokken. Ten noorden van de Koornmarktspoort is een stuk stadsmuur zichtbaar, met tussen Voorstraat 9 en 11 de keel van een afgebroken muurtoren. Restanten van muurtorens zijn opgenomen in de panden Voorstraat 81 en Oudestraat 165.