Monumenten in Nederland: Overijssel

R. Stenvert, C. Kolman en Ben Olde Meierink (1998)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Schoonheten in Heeten

betekenis & definitie

Schoonheten (Schoonhetenseweg 56), ten noordoosten van Wesepe, is een oorspronkelijk 15de-eeuwse havezate die altijd in handen van de familie Bentinck is gebleven. Omstreeks 1633 verrees hier een eenvoudige spieker die Eusebius Borchard Bentinck in 1668 liet verbouwen.

Hij was de broer van Hans Willem Bentinck, sinds 1689 de eerste Earl of Portland en vertrouweling van stadhouder Willem III. Het met twee bouwhuizen op een omgracht terrein gelegen huis, was oorspronkelijk een eenlaags onderkelderd landhuis op vierkante grondslag, met mezzaninoverdieping en verhoogde middenpartij.In de voorgevel zitten de wapens van de bouwheer van het 17de-eeuwse huis, Eusebius Borchard Bentinck en zijn vrouw Sophia van Ittersum. De midden achter gelegen zaal heeft een monumentale classicistische schouw op ionische zuilen; in de boezem is een portret van stadhouder Willem III opgenomen. De wanden zijn met rode trijp bespannen. De vroeg-18de-eeuwse beschilderde zoldering toont een allegorie op De Tijd. Een aantal veelal 17de-eeuwse schilderijen vormt een ‘Ahnengalerie’. In de Eerste Generaalskamer bevindt zich een vroeg-18de-eeuwse hoekschoorsteen annex porseleinkast.

Naar plannen van J.G. Wolbers werd het huis in 1892 aanzienlijk vergroot door de zijvleugels met een verdieping te verhogen en de gevels te vernieuwen. Aan de zuidoostzijde werd tevens een veelhoekige tuinkamer uitgebouwd.

De beide bouwhuizen en toegangsbrug met balustrade stammen uit de tweede helft van de 18de eeuw en zijn mogelijk een ontwerp van P.W. Schonk. In de moestuin aan de zuidzijde staan enkele broeikassen, een kleine druivenkas en een grote verwarmde kast uit het eind van de 19de eeuw. De bakstenen oranjerie stamt nog uit het eind van de 18de eeuw. In het park in landschapsstijl bevinden zich een houten volière, een duiventil, een tennishuisje en een uit circa 1850 stammende ijskelder. De tuinaanleg werd in 1919 naar ontwerp van L.A.

Springer aangepast. De portiersannex chauffeurswoning (Schoonhetenseweg 52) stamt uit 1908. In het bos aan de oostzijde ligt de voorm. herberg de Hertog van Portland (Schoonhetenseweg 45-47), een gedeeltelijk onderkelderd dwars huis, mogelijk uit de 18de eeuw daterend. Aan de rechterzijde van deze pleisterplaats op de oude weg van Twente naar Zwolle bevindt zich een inrijschuur.