De Koninklijke Machinefabriek Gebroeders Stork & Co. in Hengelo

betekenis & definitie

De Koninklijke Machinefabriek Gebroeders Stork & Co. (Industriestraat 2) ontstond in 1867, toen de in 1859 te Borne gestichte fabriek van de firma Stork-Meyling & Co. naar het gebied ten zuiden van het nieuwe Hengelose station verhuisde. In 1868 werden daar een smederij, gieterij en mechanische werkplaatsen gebouwd. De fabriek specialiseerde zich in stoommachines voor de textielindustrie, maar vooral ook voor poldergemalen. In 1872 werd de draaierij uitgebreid. Vanaf 1877 leverde men tevens scheepsmachines en vanaf 1883 produceerde men ook suikermachines voor Java. Daartoe werd de fabriek in 1884 uitgebreid met een ketelmakerij en in 1885 met een modellenbewaarplaats naar ontwerp van J. de Morree, tot 1899 vaste bouwkundige van de fabriek. In 1896 volgde de nog bestaande uitbreiding van de ketelmakerij. In 1898 verrees aan de overzijde van de Industriestraat de nog bestaande fabriek voor hijswerktuigen. In 1902 kwam op enige afstand van de oude fabriek, langs de Lansinkesweg, een grote nieuwe gieterij tot stand naar plannen van J. van der Goot en C.J. Kruisweg. Vanaf 1907 werden ook stoomturbines geproduceerd. In 1912 vergrootte men de ketelmakerij tot aan de Langelermaatweg. In 1916-'17 volgde de bouw van een nieuwe modelmakerij met de watertoren, die het fabriekterrein domineert. De watertoren is uitgevoerd in betonskeletbouw, naar plannen van A.G. Beltman. Ook verrees toen de nog bestaande schoorsteenpijp. Na de bouw van een fabriekshal in 1922 volgde in 1928-'29 aan het industrieplein de bouw van een nieuw kantoorgebouw in functionalistische vormen. Vanaf 1930 werden ook dieselmotoren gebouwd. Na herstel van de oorlogsschade en diversificatie van de activiteiten fuseerde het bedrijf in 1954 met Werkspoor tot de Verenigde Machine Fabrieken. Uiteindelijk werd de fabriek opgedeeld in diverse zelfstandige werkmaatschappijen, met sinds 1987 een nieuw hoofdkwartier in Naarden.