Monumenten in Noord Holland

R. Stenvert en C. Kolman (2006)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Huis te Manpad in Heemstede

betekenis & definitie

(Herenweg 7). Deze 17de-eeuwse buitenplaats werd mogelijk gesticht door Cornelis Mattheysz (eigenaar in 1643).

Nadien was ze van de 18de eeuw tot 1953 eigendom van de familie Van Lennep. Op een omgracht terrein staat het van oorsprong 17de-eeuwse sobere huis met hoekschoorstenen, dat bij verbouwingen circa 1720 het huidige aanzicht kreeg.

David van Lennep liet het in 1767-'70 aan de achterzijde vergroten. Bij een restauratie in 1954-'55 heeft men de vroeg-19de-eeuwse bepleistering verwijderd, de vensters in het 17de-eeuwse gedeelte gewijzigd in empire-stijl en tegen de zuidgevel een terras aangelegd.Aan weerszijden van het voorplein staan L-vormige eenlaagse bouwhuizen (circa 1730) met een afgeronde binnenhoek. Deze bouwhuizen hebben elk een hardstenen dorisch zuilenportiek in Lodewijk XIV-stijl met beelden (Apollo en Diana). De toegang tot het voorplein wordt gevormd door een bakstenen boogbrug en een toegangshek (circa 1730) met natuurstenen pijlers voorzien van siervazen. Met gebruik van een oudere aanleg rond het huis kreeg het park rond 1730 een formele aanleg naar plannen van Adriaan Speelman. In 1741-'42 volgde een vergroting met de aanleg van het ‘Agterste Bosch’. De opzet van deze formele aanleg is ondanks moderniseringen (1767) en de wijziging in landschapsstijl door A. de Haan (1814) nog herkenbaar.

Aan weerszijden van de centrale zichtas staan door Jan van Logteren vervaardigde tuinbeelden (1734; Bacchus en Ariadne). Uit omstreeks 1730 zijn verder de oranjerie met dienstwoningen (Manpadslaan 1-3), de slangenmuur en de concaaf opgezette menagerie in het park (gewijzigd circa 1800). Op een eiland in de waterpartij achter het huis bevindt zich een ijskelder. Ter herinnering aan de gevechten bij Manpad in 1304 en in 1573 liet D.J. van Lennep in 1817 een monument (bij Manpadslaan 1) oprichten in de vorm van een hardstenen obelisk op sokkel.