Monumenten in Noord Holland

R. Stenvert en C. Kolman (2006)

Gepubliceerd op 02-01-2020

De Portugees-Isr. begraafplaats in Ouderkerk aan de Amstel

betekenis & definitie

‘Beth Haim’ (Kerkstraat 7) werd in 1614 gesticht en kwam in 1616 (5376) in gebruik volgens overlevering ter plaatse van het stamslot van de heren van Amstel. Deze schilderachtige begraafplaats, die enkele keren door Jacob van Ruisdael werd afgebeeld, onderging uitbreidingen in 1663 en 1691, drie maal in de 19de eeuw en ten slotte in 1923.

Het metaarhuis werd in 1705 gebouwd door timmerman Jacob Gerritsen, inwendig veranderd in 1937 (H. Elte) en gerestaureerd in 1965-'67.Als onderdeel van het restauratieplan voor de begraafplaats (1997, A. Wille) is de aanlegsteiger van de lijkboten aan de Bullewijk voorzien van een modern toegangshek. Rond 1880 werden de in de veengrond weggezakte 17de-eeuwse graven gerestaureerd op initiatief van D.H. de Castro, wiens eigen graf is voorzien van hardstenen zuil met omfloerste vaas († 5659/1898). Fraaie 17de-eeuwse voorbeelden zijn de vier naast elkaar liggende prismavormige zerken voor Samuel Jessurun de Mercado († 5412/1652), David de Mercado († 5442/1682), Jacob de Mercado († 5417/1656) en Rachel Jessurun Brandao († 5439/1679), en de eveneens prismavormige zerken voor de arts Eliahu Montalto († 5376/1616) en voor Yshak Franco Medeyros († 5383/1623). De laatstgenoemde zerk ligt verhoogd op enkele treden. Bij het graf van Ishac Uziel († 5382/1622) is een dergelijke tombe bedekt met een rood-marmeren kleed.

Zerken met gekoppelde bogen zijn er voor Ishac del Soto († 5438/1678) en zijn vrouw Ribca († 5432/1671) en voor Mordechai Franco Mendes († 5448/1687) en zijn vrouw Sara Abendana († 5456/1696). Opmerkelijk zijn verder de dubbele zerk voor Daniël (de) Pinto († 5441/1681) en zijn zoon Moseh (de) Pinto († 5453/1692), de zerk voor Michaël de Espinoza († 5414/1654), vader van de filosoof Baruch Spinoza, en de graftekens voor rabijn Menasseh ben Israël († 5418/1657), de arts Samuel Sarphati († 5626/1866) en rabbijn I.J. Palache († 5686/1926). Voor de laatstgenoemde werd de zerk gemaakt door J. Mendes da Costa (hier zelf begraven in 1939).

Bij de begraafplaats hoort ook het diepe pand Kerkstraat 10 met 18de-eeuwse gezwenkte topgevel.