Monumenten in Nederland: Noord-Brabant

Ton Kappelhof, Chris Kolman, Ben Kooij, Ben Olde Meierink, Nelleke Reijs en Ronald Stenvert (1997)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Kasteel Heeze in Heeze

betekenis & definitie

Kasteel Heeze (Kapelstraat 25) is een fraai in het landschap gelegen, omgracht gebouwencomplex. Van het laat-middeleeuwse kasteel Eymerick dat op een nog ouder kasteel teruggaat rest een gedeeltelijk onderkelderd, rechthoekig zaalgebouw.

Dit gebouw is in oorsprong 15de-eeuws, maar wellicht in de 17de eeuw geheel of gedeeltelijk herbouwd.Het vierkante voorplein wordt omsloten door 17de- en 18de-eeuwse gebouwen. De protestant Albert Snouckaert van Schauburg kreeg het kasteel in 1659 in zijn bezit en liet Pieter Post in 1662 een ontwerp maken voor een nieuw kasteel met bijbehorende tuinen. Van zijn ontwerp, dat voorzag in een voorbouw van drie vleugels rond een plein en een groot kasteel met vierkante binnenplaats ter plaatse van het oude kasteel, werd slechts de voorbouw voltooid. Na wijziging van de plannen in 1665 diende het als adellijk huis. Door de breedheid van de voorbouw van twee verdiepingen boven een souterrain en de iets uitspringende en torenvormig verhoogde midden- en hoekpaviljoens ontstond een grandeur die in het oude plan niet bereikt kon worden. Het middenrisaliet bevat een poort met toscaanse pilasters en een deels natuurstenen hoofdgestel. In opdracht van François Adam de Holbach verrees in 1735 aan de achterzijde van het voorplein een lagere vleugel met stallen en koetshuis.

Jan Diederik baron van Tuyll van Serooskerken liet in 1797-'98 een verbouwing uitvoeren naar plannen van de Luikse architect N. Renier. Boven de poort werden de wapenschilden van de geslachten Van Tuyll van Serooskerken en Van Westreenen aangebracht en een nieuw venster ten behoeve van de hier ingerichte muziekkamer. Lambert Yerna uit Luik voorzag die kamer van stucwerk met muziekemblemen.

Tevens werd een bijzonder fraaie badkamer met verzonken sleutelgatvormig bad aangelegd. In de toen ingerichte grote salon hangt een serie vroeg-18de-eeuwse gobelins die, naar tekeningen van Charles Lebrun, de geschiedenis van Alexander de Grote uitbeeldt. In een bij een verbouwing in 1904-'06 onstane kleine salon hangen enige wandtapijten naar gravures van Peter Paul Rubens. De cartons werden vervaardigd door tekenaar-graveur Schelto Adamsz. á Bolswert.

Bij het kasteel was in 1796-'98 naar ontwerp van J.B. van Wintershoven een park in Engelse landschapsstijl aangelegd; de nog bestaande duiventoren werd waarschijnlijk toen gebouwd. In jaren 1904-'23 onderging het park wijzigingen naar plannen van H. Poortman. Hij ontwierp een groot entreehek aan het begin van de oprijlaan, waarvan de bomen in 1917 werden gekapt. In dezelfde periode bouwde men achter het kasteel een ijskelder (1907) en een aantal dienstwoningen, waaronder een jagers- en een tuinmanswoning.