Monumenten in Nederland: Noord-Brabant

Ton Kappelhof, Chris Kolman, Ben Kooij, Ben Olde Meierink, Nelleke Reijs en Ronald Stenvert (1997)

Gepubliceerd op 30-06-2017

De R.K. St.-Martinuskerk in Breda

betekenis & definitie

De R.K. St.-Martinuskerk (Haagsemarkt 2, Princenhage) is een driebeukige gotische kruisbasiliek met vijfzijdig gesloten koor.

Kort nadat een oudere kerk in 1402 was afgebrand werd een eenbeukig schip opgetrokken. Tegen het eind van de 15de eeuw waren het koor, de sacristie en het dwarspand gereed. Tussen 1520 en 1564 werd het schip verhoogd en met zijbeuken uitgebreid; elke zijbeuktravee kreeg een geveltop met zadeldak, zodat men grotere vensters kon plaatsen. Merkwaardig is de plaatsing van de (later aangebrachte) vensters boven de zuilen in het middenschip. De toren, waarvan de onderste geledingen misschien nog vroeg-15de-eeuws zijn, werd na een brand in 1873 vernieuwd in neogotische vormen, naar ontwerp van P.J.H. Cuypers en J.J. van Langelaar. Hij kreeg als bekroning een zeer slanke naaldspits met vier hoektorentjes. Deze spits waaide in 1921 met een hoektoren om en werd in 1923 vernieuwd in de 19de-eeuwse vorm. De venstertraceringen en beglazing zijn van de restauratie door Cuypers in 1873-'74, evenals de houten tongewelven, die worden gedragen door zuilen met koolbladkapitelen. Koor en sacristie hebben nog de oude stenen gewelven; de sluitsteen van de absis toont het Lam Gods. Bij een recente restauratie heeft men de kerk weer gepolychromeerd.