Monumenten in Nederland: Gelderland

Sabine Broekhoven, Chris Kolman, Ben Olde Meierink, Ronald Stenvert en Marc Tenten (2000)

Gepubliceerd op 02-01-2020

De Herv. kerk in Hattem

betekenis & definitie

De Herv. kerk in Hattem (Markt 2), oorspronkelijk gewijd aan St. Andreas en St.

Catharina, is een driebeukige gotische basiliek met driezijdig gesloten koor en zijkapellen en een westtoren van zes geledingen met ingesnoerde spits. De toren heeft een waarschijnlijk vroeg-13de-eeuwse, romaanse onderbouw met tufstenen beklamping versierd met boogfriezen.

Mogelijk laat-14de-eeuws is de verhoging in baksteen, versierd met elkaar kruisende rondboogjes.De bovenste geleding ontstond in het midden van de 15de eeuw. In de toren hangen twee klokken gegoten door Geert Klinge (1455) en Gerhard Schimmel (1686). De in zijn huidige vorm in 1611 geplaatste torenspits bevat in de open peerbekroning een klokkenspel van J. Taylor & Co. (1927). De toegang tot het torenportaal heeft een uit 1753 daterend poortje met in Hattem gebeeldhouwd stadswapen. De oorspronkelijk romaanse kerk werd vanaf circa 1380 in gotische stijl verbouwd.

Men begon bij het koor. Het huidige schip verrees in 1420-'23 en de noordelijke, recht gesloten Mariakapel naast het koor in 1440-'50. Het vroeg-15de-eeuwse hoofdkoor werd een eeuw later nogmaals vernieuwd en in 1504 gewijd, evenals de zuidelijke Annakapel. De kerk is in 1895-'96 gerestaureerd onder leiding van P.J.H. en J.Th.J. Cuypers en de toren rond 1920.

Het interieur wordt gedekt door netgewelven (koor en Annakapel) en kruisribgewelven. In de noordkapel bevinden zich muur- en gewelfschilderingen uit het midden van de 15de eeuw. Die in het koor en de zuidkapel dateren uit de vroege 16de eeuw. Tot de inventaris behoren een romaans zandstenen doopvont (circa 1200), een laat-gotische grafzerk voor drost Michael Ernst van Bamberch (†1522), een orgel met renaissance-gaanderij (circa 1550) en beschilderde luiken door Gerrit Robbertsen (1661), een preekstoel (1635), een koorafscheiding en doophek (1645-'46) en enkele herenbanken (1647 en 1653).

De voorm. pastorie, genaamd ‘De Oude Wehme’ (Korte Kerkstraat 7), is een eenlaagspand met hoog zadeldak en uitgebouwde kamer, gebouwd in de eerste helft van de 17de eeuw.