Monumenten in Nederland: Gelderland

Sabine Broekhoven, Chris Kolman, Ben Olde Meierink, Ronald Stenvert en Marc Tenten (2000)

Gepubliceerd op 02-01-2020

De Herv. kerk in Barneveld

betekenis & definitie

(Langstraat 14), oorspronkelijk gewijd aan St. Odulphus, is een driebeukige hallenkerk met transept, driezijdig gesloten koor met recht gesloten zijkoren en een toren van vijf geledingen met balustrade en ingesnoerde spits met lantaarn.

De onderste torengeledingen, die zijn voorzien van romaniserende elementen als lisenen en boogfriezen, dateren waarschijnlijk uit de 14de eeuw. De vierde en vijfde geleding en de spits zijn toegevoegd in de 15de eeuw; de open lantaarnbekroning dateert uit 1910. In de toren hangt een door Claes Noorden en Jan Albert de Grave gegoten klok (1711). De huidige hallenkerk kwam in de 15de eeuw tot stand door verbouw van een waarschijnlijk 14de-eeuwse kerk. Het transept in quasi-gotische stijl is bij een restauratie in 1927-'30 toegevoegd, evenals de zijkoren.

Het interieur wordt deels gedekt door kruisribgewelven. Tot de inventaris behoren een eiken preekstoel en doophek (1654), drie herenbanken (1654, 1658 en 1728) en het door A. Paradijs gebouwde orgel (1765; uitgebreid in 1955). Verder zijn er de bijzondere neoclassicistische grafmonumenten voor L.W. Baron van Essen van de Schaffelaar (†1791) door Anthonie Ziesenis -, voor Jac. Mensinga (†1796) en voor ds W. van Vloten (†1808) van de hand van Guillot. Bij de kerk staat een standbeeld van Jan van Schaffelaar, vervaardigd in 1902 naar ontwerp van B. van Hove.