Gepubliceerd op 02-01-2020

De (Herv.) Grote- of St.-Martinuskerk in Dokkum

betekenis & definitie

De (Herv.) Grote- of St.-Martinuskerk (Markt 2) is een tweebeukige kerk met een vijfzijdig gesloten koor en een houten geveltoren. De huidige kerk verrees als parochiekerk aan de zuidzijde van de 12de-eeuwse Pauluskerk van de Bonifatiusabdij (gesloopt in 1588-'89).

Ter plaatse van een oudere voorganger kwam het huidige koor in het tweede kwart van 15de eeuw tot stand, waarna de bouw van het schip volgde. Toen de kerk na de Reformatie de hoofdkerk van Dokkum werd, verrezen in 1588-'93 de noorderzijbeuk en een nieuwe westgevel, met in de top een uitbouw op kraagsteentjes.

Bij een ingrijpende verbouwing in 1856-'57, naar plannen van J.I. Douma, werd (onder meer) het koorgewelf uitgebroken en werd vermoedelijk de huidige geveltoren gebouwd.

Bij de restauratie van 1965-'69, naar plannen van P. Niesten, kreeg de westzijde opnieuw een trapgevel.

Verder zijn toen de twee in 1856-'57 verwijderde kolommen van een galerij (kraak) tussen koor en schip weer gedeeltelijk opgetrokken. Het interieur van hoofdbeuk en koor wordt gedekt door een vlakke houten zoldering.

De scheiding tussen hoofd- en noordbeuk wordt gevormd door ronde kolommen onder scheibogen, die in de 18de eeuw zijn verhoogd ten behoeve van een (verdwenen) houten galerij. In de kerk bevinden zich een preekstoel en doophek in roccocostijl (1751), naar ontwerp van Sjouke Nooteboom en mogelijk met snijwerk van Yge Rintjes.

De orgelgalerij dateert uit 1688; de gelijktijdig vervaardigde orgelkast bevat een door nieuw orgel (1979).

In de kerkvloer liggen talrijke, vooral 17de- en 18de-eeuwse zerken, waaronder enkele gemaakt door Benedictus Gerbrandtsz. en Claes Jelles.

Aan de oostzijde van de kerk staat de in 1734 gebouwde consistoriekamer met klokgevel in Lodewijk XIV-stijl, waarvan de deklijst doorloopt over de noordelijke afluiving. De naastgelegen kosterij (Op de Fetze la) stamt uit 1907.