Koolmonoxide, ook wel koolstofmonoxide genoemd, is een verbinding van koolstof en zuurstof. In de chemie wordt de formule CO gebruikt om koolmonoxide aan te duiden. Koolmonoxide is een kleurloos gas dat onder meer ontstaat door onvolledige verbranding van koolstof, fossiele brandstoffen of andere koolstofverbindingen.
Koolmonoxide is een belangrijke stof in de chemische industrie. Koolmonoxide is erg gevaarlijk aangezien en het giftig, kleur- en geurloos is. Het gas is lichter dan lucht. Koolmonoxide is onder andere aanwezig in uitlaatgassen van auto’s en tabaksrook. Rokers hebben daarom altijd een meetbaar percentage koolmonoxide in hun bloed.
Aangezien koolstof vroeger in de vorm van steenkool een belangrijke brandstof was voor het verwarmen van huizen, kwamen er wel eens ongelukken bij slecht onderhouden schoorstenen en kachels. Om deze reden staat koolmonoxide ook wel bekend als kolendamp. Wanneer er koolmonoxide vrijkomt bij slecht onderhouden kachels en schoorstenen kan er koolstofmonoxidevergiftiging optreden.
Wanneer iemand koolstofmonoxidevergiftiging oploopt kant die persoon last krijgen van hoofdpijn, misselijkheid, duizeligheid en vermoeidheid. Wanneer men langer blootstaat aan koolmonoxide leidt dit tot bewusteloosheid en vervolgens de dood vanwege zuurstofgebrek in de hersenen.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd koolmonoxide onder andere gebruikt in gaskamers van verschillende vernietigingskampen. Ook werd er gebruik gemaakt van gaswagens. Dit waren gesloten vrachtwagens die gevangenen konden vervoeren. Er werd de gevangenen verteld dat ze op transport zouden gaan. De chauffeur kon via een eenvoudig mechanisme de uitlaatgassen, onder andere koolmonoxide, de laadruimte inleiden. Dit gebeurde onderweg naar een massabegraafplaats of crematorium. Het gebeurt ook soms dat er zelfmoord gepleegd wordt door het inademen van het giftige koolmonoxide.
