Een symfonisch gedicht is een ééndelig orkeststuk waarin een buitenmuzikaal onderwerp als basis dient, bijvoorbeeld een gedicht, een verhaal, een visueel beeld of een 'programma'. De aard van het symfonische gedicht is dan ook verhalend en/of illustratief. Soms komt er een solo-instrument in voor, maar gezongen wordt er nooit.
Het genre ontstond in de jaren 1840 bij componisten van programmamuziek, zoals Liszt in Les Préludes (1848), dat achteraf werd vernoemd naar een gedicht van Lamartine. Ook R. Strauss componeerde tal van symfonische gedichten, waaronder Till Eulenspiegels lustige Streiche (Tijl Uilenspiegels grappige streken, 1895) en Don Quixote (1897). Na 1920 raakte het genre vrij snel uit de mode.
