Programmamuziek is in tegenstelling tot → absolute muziek gebonden aan voorstellingen van buiten-muzikalen aard, die in den vorm van een programma aan de compositie kimnen worden toegevoegd. Men onderscheidt psychische en realistische p., welke laatste zich vooral op het gebied van de klanknabootsing beweegt.
Bekend is Beethoven’s bijschrift bij zijn Pastorale-svmphonie: „Mehr Ausdruck der Empfindung als Malerei”. P. heeft altijd bestaan; het nabootsen van klokken en vogels bij de vocale componisten der 15e en 16e e. hoort er evenzeer bij als de Biblische Historiën van Kuhnau (1700), en Sinfonie fantastique van Berlioz en de symphonische gedichten van Liszt en Strauss.Lit.: O. Klauwell, Gesch. der Programm-musik (1920); K. Schubert, Die P. (1933). Reeser