De „Elementargedanke” is volgens Adolf Bastian het geheel van die cultuurverschijnselen, welke op grond van een immanente ontwikkelingswet bij alle volken moeten voorkomen, en waarvan de overeenstemming in de verschillende gebieden niet op historische betrekkingen tusschen de volken berust. Bastian onderscheidt van de „Elementargedanke” de „Völkergedanke”, dat is het geheel van die cultuurgoederen, welke vooral ten gevolge van de afwijkende geographische omstandigheden bij de verschillende volken een individueel karakter bezitten.
Voor critiek op de „Elementargedanke”, → Drietredentheorie.Lit.: A. Bastian, Die Vorgeschichte der Ethnologie (1881); Voor critiek: R. Schwarz, Adolf Bastiaas Lehre vom Elementarund Völkergedanken ; W. Schmidt Die moderne Ethnologie (Anthropos I 1906, 140 vlg., 604 vlg.). Trimborn