Witsen, Willem (1860-1923) - Schilder en graficus, was een tijdgenoot en geestverwant van de schilder en fotograaf George Breitner*. Hij was een telg uit een beroemd regentengeslacht, dat A. de burgemeesters Cornelis en Nicolaas Witsen* leverde. De liefde voor A. zat hem dan ook in het bloed. Hij heeft van die liefde getuigd in schilderij, aquarel en foto. Hij was zo vervuld van de stad, dat hij tegelijkertijd in verschillende gedeelten van het Centrum atelierruimten huurde om er de stad van diverse punten goed te kunnen waarnemen.
Ook heeft hij met dat doel de grachten bevaren met een tot atelier ingerichte schuit. Hoewel hij ook buiten de stad gewerkt heeft, keerde hij toch steeds weer terug naar A., waar hij ook zijn beste werk gemaakt heeft. Witsen was ook als mens in vele kringen zeer gezien en vooral had hij veel vrienden onder de Amsterdamse Tachtigers*, onder wie Kloos*, Diepenbrock*, Boeken*, Verweij, Van Looy en Van Deyssel*. Ter herinnering hieraan is in 1947 in het Stedelijk Museum een tentoonstelling over "Willem Witsen en zijn kring" gehouden, de kring die in de jaren 1885-1895 voor het geestelijk leven in Nederland zoveel betekenis heeft gehad en die bijeenkwam in Witsens huis, Oosterpark 82. Dit huis, gebouwd in 1885 door Eduard Cuypers*, was oorspronkelijk bestemd voor de beeldhouwer Roskam. Er waren twee ateliers, voor Isaac lsraëls* en voor Breitner. In 1890 kwam ook Witsen er wonen.
Het huis werd door mevr. A.M. Witsen-Schorr, de tweede vrouw van de schilder, bij testament vermaakt aan het rijk met de bedoeling dat het deels door enige letterkundigen en hun gezin bewoond moest worden, deels de herinnering zou moeten bewaren aan Willem Witsen en zijn vrienden. Mevr. Witsen bleef in het huis wonen tot zij op 13 april 1943 overleed. In het Witsenhuis zijn nog vele meubelen, een schildersezel, boeken, kunstvoorwerpen, schilderijen, etsen en foto's betreffende Witsen te zien. In A.-Zuid is een straat naar hem genoemd.
LIT. P.H. van Moerkerken, Willem Witsen en zijn vriendenkring, M.A. jan. 1948, 10; M. Ree, Willem Witsen, O.A. 1970, 298; Marcella van der Weg, Stadsgezichten, Het Parool 1999.
