Rosenthal, Leeser - Leeser Rosenthal (1794-1868), joodse bibliograaf, werd geboren in Nasielsk bij Warschau, was leraar in Paderborn en rabbijn in Hannover. Hij verzamelde boeken en bij zijn dood omvatte zijn bibliotheek meer dan 5.200 boeken, waaronder zeer zeldzame. De joodse geleerde Meijer Roest verzorgde in 1875 een 1.218 pagina's tellende catalogus van de collectie-Rosenthal, die onder de titel "Catalog der Hebraïca und Judaica aus der L. Rosen- thal'schen Bibliothek" in een oplage van 200 exemplaren werd uitgegeven. Op 6 juli 1880 schreven de drie kinderen van Leeser Rosenthal aan B. en W. van A., dat ze de beroemde joodse bibliotheek van hun vader ten geschenke aanboden.
Dit werd gedaan onder de uitdrukkelijke voorwaarde dat de verzameling "ten eeuwigen dage bij elkander blijve en in een der vertrekken van de Universiteits Bibliotheek bewaard worde onder de naam Biblio- theca Rosenthaliana terwijl dat vertrek dit opschrift boven den ingang moet dragen". Op 14 juli al haastte de Gemeenteraad zich B. en W. op te dragen "gemelde gevers, uit naam der Gemeente, den warmsten dank voor hun vorstelijk geschenk" aan te bieden. De collectie werd eerst op Herengracht 40 en daarna op Singel 425 ondergebracht als zelfstandige afdeling waarvan Meijer Roest de eerste conservator was. Zijn opvolgers waren Jeremias Meijer Hillesum, Louis Hirschel, I.J. Seeligmann en dr L. Fuks. De bibliotheek werd in okt. 1941 door de Einsatz Rosenberg gesloten, verzegeld en in 1944 naar Frankfurt overgebracht. Dat de bibliothecaris H. de la Fontaine Verweij en zijn medewerkers nog vele kostbare stukken vóór die verhuizing konden redden, hebben de Duitsers niet geweten. Op 6 nov. 1946 werd de bibliotheek, die na de oorlog grotendeels uit Duitsland terugkwam, onder grote belangstelling heropend (zie verder: Bibliotheca Rosenthaliana).
LIT. F. Hogendoorn, Honderd jaar Bibliotheca Rosenthaliana, O.A. 1980, 291; drs N.P. van den Berg, Een Geschenk aan de Stad Amsterdam, J.A. 1992.
