Posthoornkerk - De Posthoornkerk, Haarlemmerstraat 124-126. In 1861 werd aan de Haarlemmer Houttuinen de eerste steen gelegd voor de r.-k. kerk De Posthoorn, een bouwwerk dat alle kenmerken van de r.-k. kerken uit die tijd draagt. In 1835 werd hier pastoor A. Steinbach benoemd. Hij kocht enige belendende percelen om een nieuwe kerk te stichten, maar de stedelijke overheid vond dat er in deze buurt geen behoefte aan een r.-k. kerk was en gaf geen vergunning.
Pastoor Steinbach vroeg hierop overplaatsing aan bij de bisschop. In 1860 poogde pastoor J.M. IJzermans tot een kerk te komen en het volgende jaar verrees deze inderdaad. Over de oorsprong van de statie De Posthoorn is weinig bekend. Voor de bewoners van de Haarlemmerdijkbuurt was er een kerkruimte in "'t Friesche Wapen" op de hoek Korte Prinsengracht-Haarlemmerstraat. Het eerste jaartal in het doopboek is 1642. De statie werd toen verzorgd door de paters augustijnen. Sint Augustinus was dan ook de heilige, aan wie de statie was gewijd. Omstreeks 1687 verhuisde de statie naar het huis "D'Posthoorn", Prinsengracht 7, waar nu nog in het bovenlicht van de voordeur een posthoorn staat afgebeeld. Het was de huidige Posthoornkerk, die in 1863 voltooid was en in 1887 nog werd uitgebreid, waarbij de hoofdingang aan de Haarlemmerstraat kwam te liggen, tussen de twee 60 m hoge torens.
Het ontwerp van de kerk was van architect dr P.J.H. Cuypers*. De kerk is gewijd aan de Onbevlekte Ontvangenis. Hoewel in 1963 het eeuwfeest van de Posthoorn nog werd gevierd, liep het kerkbezoek in de navolgende jaren sterk terug. Het daalde in tien jaar tijd van 660 naar 100. In 1976 viel het besluit van de bisschop van Haarlem de Posthoorn te sluiten. De laatste mis werd op 7 mrt. 1976 onder geweldige belangstelling opgedragen, waarbij deken W.J. de Graaff voorging; het thema van zijn preek was "De uittocht". In die tijd kwam het plan op de Posthoorn te slopen; de kerkelijke kostbaarheden waren al elders ondergebracht. De Belgische belegger Socol zag wel brood in de afbraak en wilde er een verzorgingshuis annex voorzieningen bouwen. De buurt was echter fel tegen sloop.
Er werd in een adres aan de gemeenteraad aangedrongen op behoud van deze Cuyperskerk. De minister van C.R.M., Van Doorn, had de Posthoorn al in 1973 op de lijst van beschermde monumenten geplaatst. Voor de r.-k. gelovigen van de Jordaan en de Haarlemmerbuurt werd op 19 nov. 1978 het Pastoraal Centrum Jordaan in gebruik genomen (Egelantiersgracht 167). In juli 1980 kraakten buurtbewoners de Posthoornkerk en het voormalige parochiehuis De Postkoets. De buurt wilde daarmee voorkomen dat het leegstaande complex verder verloederde. In 1981 werd besloten de Posthoorn in te richten tot een multifunctioneel sociaal- cultureel centrum. De officiële opening geschiedde op 19 sept. 1981 door de actrice Ank van der Moer*. Via een wervingsfonds kon in 1988 op basis van een verbouwingsplan, door de Stichting De Posthoornkerk opgesteld, met de restauratie van de kerk zelf worden begonnen. Het architectenbureau Van Stigt zorgde voor verbouwing en restauratiewerkzaamheden*, die in 1989 voltooid waren. De Posthoornkerk is nu de vestiging van kantoren en bevat bovendien een publieksruimte voor onder andere exposities.
LIT. G.S. Hoogewoud, De Posthoornkerk 1860-1988, O.A. 1988, 186; Gerrit Vermeer en Ben Rebel, d'Ailly's Historische Gids van Amsterdam, 1992, 359.
