Eetbare paddestoel met een onderaardsch, knolvormig vruchtlichaam, uit de samengegroeide zwamvlok bestaande (in dat opzicht met moederkoren te vergelijken). Op de doorsnede is de truffel donker gemarmerd.
Er zijn wel een twintigtal soorten, maar vele zijn smakeloos. In ons land komt in bosschen de hertentruffel voor. Deze truffels zijn zoo groot als een erwt, steken in den herfst even boven het mos uit en hebben een oranje kleur. Herten en konijnen eten ze, maar voor de keuken hebben zij geen waarde, evenmin als de andere, in Duitschland groeiende, soorten.In Frankrijk en Italië is echter een truffelsoort bekend (de zwarte truffel), die buitengewoon fijn van smaak is. Deze is zoo groot als een okkernoot of als een aardappel. Toen de Italianen met den aardappel kennismaakten, zagen zij hem voor een truffel aan en ze noemden hem ook zoo. Van het woord tartufoli maakten de Duitschers hun woord kartoffel.
De zwarte truffel heeft een zwartroode kleur; de doorsnede is violet met witte aderen. Het vleesch is hard. Voor deze soort is Perigord, een stad in de Provence, zeer bekend. Van daar wordt jaarlijks anderhalf millioen kilogram uitgevoerd, hetzij verduurzaamd in blik, hetzij in wijn of in olie. Truffels leven van afvalstoffen en groeien in zwarten grond bij fijne boomwortels, die zij met hun zwamvlok omspinnen. Zonder eiken, beuken, kastanjes, haagbeuk of hazelaar kunnen zij niet leven.
Men kan ze ook niet kweeken, maar wel plant men in Perigord veel eiken (zgn. truffeleiken) en de truffels komen dan van zelf. Men vindt ze altijd in groote hoeveelheid bij elkaar en gewoonlijk op dezelfde plaatsen. In den herfst zijn ze rijp. De truffelzoekers maken gebruik van afgerichte honden en ook van varkens, die de vindplaatsen op den reuk aanwijzen. Er zijn verscheidene insecten, die hun eieren leggen vlak boven de plaats, waar zich truffels in den grond bevinden. De larven, die uit die eieren komen, boren zich in den grond, bereiken de truffel en voeden zich ermee. De truffelzoekers weten dat en als ze in den zomer truffelvliegen bij den grond bezig zien, dan merken zij die plaats, om daar in den herfst te gaan graven.
Reeds de Romeinen kenden den fijnen smaak van de truffel. In de Middeleeuwen was men ze echter geheel vergeten; pas na de Renaissance leerde men ze weer naar waarde schatten. Tegenwoordig koopt men hier te lande blikjes met vijf truffels voor 65 cent.
