(1860) (< Mal.) door woede verblind; door het dolle heen zijn; door moordzuchtige razernij verblind (mata = oog, gelap = donker). Tegenwoordig heeft het vooral de betekenis 'knettergek' gekregen.
• Hier werd hy in de gevangenis geworpen omdat men hem voor krankzinnig hield, wat zoo onverklaarbaar niet zou geweest zyn, en omdat men vreesde dat hy in een oogenblik van matah-glap, misschien amokh maken of andere verkeerdheden begaan zou. (Multatuli: Max Havelaar of de koffiveilingen der Nederlandsche Handelmaatschappy. 1860)
• Mata glap, (mal.), het oog (is) verduisterd. Van een amokmaker, wiens geest door hartstocht is beneveld tot waanzinnig zijn toe. Opgewonden toestand van den Javaan, die in razernij ieder, dien hij ontmoet, velt, totdat hij zelf verslagen wordt. (Taco H. de Beer en E. Laurillard: Woordenschat, verklaring van woorden en uitdrukkingen. 1899)
• Wat had hem toch bezield om zijn eigen neef te mishandelen, zooals hij dikwijls den eersten den besten inlander 'n por gegeven had op rumoerige avonden van een pasar malam of tjap gomeh? Ja, dat wist hij zelf niet. Misschien was hij wel mata-glap geweest.... (Victor Ido: De paupers. 1915)
• Madi geeft op, na een slag van B. mata-glap te zijn geworden. (Nieuwe Rotterdamsche Courant, 27/12/1920)
• Men vertelt, dat hij een berisping zou hebben gekregen, welke hij zich zoo zou hebben aangetrokken, dat hij mataglap zou zijn geworden. (het Vaderland, 05/05/1923)
• Maar nauwelijks is hij aan boord van zijn schip en ziet al die gekleurde gezichten om zich heen, of hij raakt mata-glap en begint er op los te ranselen met een zwiepende rottan, onder het uitbulken van de liederlijkste verwensingen. (Jan de Hartog: Hollands Glorie. 1940)
• Als hij liever zijn zoon laat vermoorden, is Gunneling mataglap. (Piet Bakker: Kidnap. 1953)
• ‘Je bin mataglap, geloof ik,’ antwoordde de hofmeester, met een pijnlijk gezicht over het zere been wrijvend. (Jan Noordegraaf: De wereld is een schip. 1966)
• Een gevaarlijke gek! Totaal mattaklap geworden. (Rinus Ferdinandusse: Zij droeg die nacht een paars corset. 1967)
• Ik smeek: niet doen, Henri, niet doen. Maar hij is al helemaal mata gelap, hij ranselt hem links en rechts. (Johan Fabricius: Wittebroodsweken met mama. 1969)
• Nou, mijn vader was mataglap geworden nadat ik voor zijn ogen verkracht was, hij was zijn beulen aangevlogen toen ik werd weggedragen naar de bungalow van de nazi-dokter en hij werd in krijsende waanzin doodgeknuppeld. (Jan de Hartog: Het koninkrijk van de vrede (vier delen). 1972-1975)
• … tijdens zo'n gevecht wordt een Inlander meteen mata glap, ge zult het woord wel kennen; ze luisteren dan naar geen bevel meer. (Johan Fabricius: De Java-oorlog van 1825 tot 1830. 1977)
• Met tegenzin sprak hij. Snel en onduidelijk: Didi was een driftkop, had te veel meegemaakt in de oorlog, was mataglap geworden, en woonde nu ergens in California. (Marion Bloem: Vaders van betekenis. 1989)
• Errols ouders groetten ons niet meer, mijn pa was mataglap, zeiden ze. Zo leerde ik mijn huismaleis: mata gelap, verduisterd oog, een blinde woede waarbij het je zwart voor de ogen wordt. (Adriaan van Dis: Indische duinen. 1994)
• Hij heeft intussen zijn eigen legertje gevormd. 55 vrienden en bekenden die net zo 'mattaklap' zijn van het showwereldje. (Algemeen Dagblad, 19/05/1998)
• De Nederlandse burger zal dit alles met stijgende verbazing hebben aangezien en vaststellen dat zijn volksvertegenwoordigers totaal mattaklap zijn geworden. (Trouw, 16/01/1999)
• Deze bebaarde figuur is een volstrekte idioot die in z'n pubertijd ontspoord is. Volkomen mattaklap! (/www.maghrebonline.nl, 27/11/2004)
• Mattaklap, van de pot gerukt, de weg kwijt, open inrichting, bananenkoninkrijk, er zijn geen woorden voor deze idiotie en toch komt het omdat nog teveel mensen op de verkeerde partijen stemmen. (lezersbrief Algemeen Dagblad, 24/11/2005)
• Het was een regelrechte chaosavond in huize PB. Allereerst stond hier de moeder van de naar Portugal verhuisde buurvrouw aan de deur, volkomen mattaklap. Op zoek, maar Koost mag weten waarnaar. (www.pbdoetmee.nl, 11/12/2005)
• Dit was het dus. Een van die dingen waarover gefluisterd werd. Een steekpartij? Iemand die mataglap geworden was? (Fred Lanzing: Soldaten van smaragd. Mannen, vrouwen en kinderen van het KNIL 1890-1914. 2005)
• Gek, echt helemaal knettergek, die Bolle (m'n baas) volkomen mattaklap. (http://ykasweetkokomo.blogspot.com, 07/11/2006)
• Jij weet, ome Charles is dood. Hij had kanker, kasihan deze. Hij is gecrepeerd als een hond; hij werd helemaal mata gelap en vloekte agressief om morfine. (Peter Langendam: Morgen gebeurt het. 2007)
• Marjan Bex vraagt hoe het toch kan dat de andere partijen Pim en zijn goede ideeën negeren. Het antwoord is simpel. ‘U zit tegenover een halvegare psychopaat en een gevaarlijke persoonlijkheid, mevrouw.’ Ines Scheffers knikt instemmend. ‘Dat is het beeld dat de Nederlandse media van mij schetsen,’ zegt Pim. ‘NRC Handelsblad, het podium voor de intellectuele elite van dit land, heeft mijn boek zodanig samengevat dat je denkt: die man is mataglap. En dus hoor ik bij Haider, bij Filip Dewinter en bij iets engs uit Denemarken.’ (Marcel van Roosmalen: Het is nooit leuk als je tegen een boom rijdt. 2011)
… want de bouw van ons nieuwe huis Casamata is te laat begonnen, leuke naam voor een huis hè, Casa is huis in het Spaans en mata is toch gek in het Indisch? Dus gaat ons nieuwe huis het Gekkenhuis heten’ (nou, mata betekent eigenlijk oog, maar mata geláp is gek, dacht ik bij mezelf, maar wilde niet meteen wijsneusje weet het beter spelen, daarom humde ik maar wat), … (Willem Nijholt: Met bonzend hart. Brieven aan Hella S. Haasse. 2011)
Kalm, jongen. Kalm blijven. Maak jezelf niet mataglap. (Ben Haveman: Alles voor de dakgoot. 2011)
• Als ik niet naar mijn vader luisterde vroeger, adoeh, meid, dan werd hij helemaal matagelap. (Alex Boogers: Alle dingen zijn schitterend. 2012)
• Soms werd hij ‘mataglap’. Ik zag het zelden aankomen en schrok me altijd weer te pletter. (Patricia F. Wessels: De wensdagen. Een jeugd in de Jordaan. 2016)
• Maar hij was nogal snel mata gelap, kreeg dan een donkere waas van blinde drift voor de ogen, en het gebeurde dan weleens dat hij de verkeerde pakte. (Alfred Birney: De tolk van Java. 2016)
• Waarom denk je dat die Ouwe hier al met al maar een jaar heeft gezeten? Die werd knettergek van al die aandacht. Het is geen leven hoor, je wordt er helemaal mataglap van. (Vico Olling & Martijn Haas: De kouwe ouwe. 2017)
• De man was helemaal mataklap geworden, hij was totaal gek geworden, nu hij al zijn gewonnen geld, in één klap had verloren met het rad van fortuin, hoe hebberig kun je zijn. (Cees de Vries: Het echte verhaal van een Hoofd Beveiliger. 2017)
• Daar loopt een Surinamer in zijn blote kont. Hij is volgens mij zo gestoord als een deur. Helemaal mattenklap is die mafkees. (Gerard Mak: Toffe peren, rotte appels. 2018)
• Genoeg plekken op aarde te bedenken waar je van kunt houden. Maar het omgekeerde is misschien zeldzamer – en je loopt een klein risico door het hardop te zeggen, want voor je het weet, labelt men je als mataglap. (Joost Zwagerman: Grote groet uit Zwagerland. Samengesteld door Maria Vlaar. 2018)
• De politie heeft Jack in een dwangbuis afgevoerd naar een hospitaal. Hij was helemaal matte klap geworden. (Cees de Vries: Zeemansgraf op de Wildevaart. 2019)
• Het gouvernement in Batavia leek meteen helemaal mataglap geworden. (Sytze van der Zee: Wij overleefden. 2019)
• Mijn moeder kan inderdaad tot wilde razernij vervallen. Dan vergeet ze dat ze klein is. Ze weegt daar in Batavia minder dan veertig kilo. Dat weerhoudt haar echter niet om mata gelap (letterlijk ‘donker oog’ – van boosheid) te worden. (Hans Moll: Sluipschutters in de tuin. 2021)
