Woordenboek van Populair Taalgebruik

Marc De Coster (2020-2025)

Gepubliceerd op 19-12-2022

kleine leugens, grote leugens en statistieken

betekenis & definitie

(1952) (cliché) vaak in de mond genoment om te twijfelen aan statistieken die worden gebruikt om het punt van een tegenstander te bewijzen. Iets dat wetenschappelijk onderbouwd is, kan immers ook een grote onwaarheid bevatten. Bedoeld werd: statistieken die niet voldoende complex zijn, kunnen misleidend zijn. Ontleend aan een uitspraak van de Amerikaanse schrijver Mark Twain: "There are three kinds of lies: lies, damned lies and statistics". Hijzelf schreef die uitspraak echter toe aan de Britse premier Benjamin Disraeli.

• Naar aanleiding van verschillende publicaties hebben wij, aan de hand van, officiële gegevens, meermalen aangetoond, hoe voorzichtig men moet zijn met statistische gegevens. Bekend is het historische gezegde: dat er zijn.... „kleine leugens, grote leugens en statistieken”, waarmee gezegd wilde zijn dat statistieken de grootste leugens zouden zijn. (Overijsselsch dagblad, 19/07/1952)
• De niet-reiziger doorloopt dezelfde teleurstelling: de schrijver vaneen boek bemerkt, dat er in Italië kleine leugens, grote leugens en ook nog statistieken zijn; de lezer denkt soms, dat Italië geheel teert op het verleden en dat het huidige Italië een achterlijke natie is, vol onbetrouwbaarheid. (L. van Egeraat: Italië, schatkamer van Europa. 1955)
• „Er zijn kleine leugens, grote leugens en statistieken." Met deze uitspraak trachten sommige officiële personen cijfers te veroordelen, die, in een bepaalde volgorde gegroepeerd, een ongunstig beeld geven van een organisatie of groep waarin de betrokkene leeft of waarvan hij deel uitmaakt. (Leeuwarder courant, 20/04/1962)
• Dit onverwacht grote verschil kan er toe leiden deze berekeningen van tafel te vegen onder het motto: ' Er zijn kleine leugens, grote leugens en statistiek. ' (Landbouwkundig tijdschrift. Volume 78. 1966)
• Het Nieuwsblad van het Noorden noemt het „het trieste dat de patiënt nog veel en veel zieker is dan uit deze brief van de heren doctoren blijkt. Het tekort op de betalingsbalans zou zonder het aardgas astronomisch zijn geweest. (...) En de werkloosheid? Volgens de statistiek lijkt het niet zo erg: 4,3 procent. Maar hiet geldt: kleine leugens, grote leugens en statistieken. De regering kan er niet omheen dat dit cijfer zwaar geflatteerd is. (Trouw, 20/09/1978)
• In de Sovjet-Unie werkt men graag met cijfers. Door de afmetingen van het land en de grote bevolking zijn die cijfers gewoonlijk indrukwekkend genoeg, vooral als de achtergronden niet worden toegelicht. Zo kwam de Literatoernaja Oazjeta bij de laatste Moskouse Boekenbeurs met de bijna onthutsende mededeling dat er in de USSR jaarlijks 1.900 miljoen boeken worden gedrukt. — Lief vaderland kan rustig zijn, met de cultuur gaat het opperbest. (Parafrase op een oud Duits semi-volkslied). Er is ook alle kans dat de westerse waarnemers die niet gewend zijn om de beschaving in dit soort gegevens opgediend te krijgen, er dan eerbiedig het zwijgen toe doen. Toch weten we al heel lang dat er drie soorten leugens bestaan: kleine leugens, grote leugens en statistieken. Combineer je dit getal met feiten en andere getallen, dan kunnen er toch nog wat vraagtekens gezet worden. (Het Parool, 26/03/1982)
• Als dit vermogen over de wereldbevolking zou verdeeld worden, zou iedere wereldbewoner 70 miljoen dollar bezitten. Dat onthutsende feit lezen we op de nieuwssite gewoon-nieuws.nl. Er is maar één probleem. Namelijk dat het hele verhaal gelogen is.'Je hebt kleine leugens, grote leugens en statistieken', zei men vroeger. Tegenwoordig is dat 'kleine leugens, grote leugens en het internet'. (Het Belang van Limburg, 27/04/2015)
• Kleine leugens, grote leugens en statistieken: het is al een oud voorbeeld van de trappen van vergelijking. (René De Preter: De onzichtbare hand boven België. Een economische geschiedenis.: Invloed van liberalisering, globalisering en europeanisering. 2016)

< >