(19e eeuw) (sch.) het is nu éénmaal niet zoals het had kunnen zijn; dooddoener waarmee men een zeurpiet wil afschepen. Iemand die allerlei mogelijkheden en `alsen' oppert, probeert men aldus schertsend het zwijgen op te leggen. Er bestaan verschillende varianten, waarvan de meeste dateren uit de 19de eeuw, bijv. ‘als mijn tante wieltjes had, dan was ze een locomotief; als de hemel valt hebben we allemaal een blauwe muts; als een kat een koe was, dan gaf ze melk; als m'n opoe een baard had, was ze m’n opa’. Bij Harrebomée vinden we al ‘als de keizer een vrouw was, had hij voor hoer gezeten’. Het lijstje variaties op één thema is wellicht eindeloos. Men gaat steeds uit van iets onwaarschijnlijks dat kan gebeuren, waarvan iets anders het gevolg is. Ook in andere talen kent men dit verschijnsel, bijv. Frans: ‘si ma tante en avait, ce serait mon oncle; si la mer bouillait, il y aurait bien des poissons cuits, avec des si, on mettrait Paris dans une bouteille; si le ciel tombait, il y aurait bien des alouettes prises’. Engels: ‘if my aunt had been a man, she'd have been my uncle; if your aunt had balls, she'd be your uncle; If the sky falls we shall catch larks’. Duits: ‚wenn die Tante Räder hätte, war's ein Omnibus‘.
• Als mijn tante een baard had, was zij mijn oom. (De locomotief, Samarangsch handels- en advertentieblad, 08/02/1898)
• (Enno Endt en Lieneke Frerichs: Bargoens Woordenboek. 1974)
• Ja, moeten, als, als, indien, zou, moest het lukken, als, ja, als mijn tante kloten had gehad was zij mijn nonkel geweest. (Hugo Claus: Het verlangen. 1978)
• 'Als m'n tante een snor had gehad, dan was ze m'n oom geweest. Zo kun je doorgaan. (Anke de Vries: Belledonne kamer 16: een dagboek uit het verzet. 1979)
• Als m'n tante een snor had gehad, dan was ze m'n oom geweest. (Anke de Vries: Belledonne, kamer 16. 1981)
• tante, znw. de, in de zegsw. as m’n tante ’n snor had, was ze m’n oum(e), spotreactie in de zin van: het is nu eenmaal niet zoals het had kunnen {p.357} zijn, aan loze veronderstellingen heb je niets. (Jan Pannekeet: Westfries woordenboek. 1984)
• (H. Mullebrouck: Vlaamse volkstaal. 1984)
• Dan maakt hij afwerende gebaren. `Ja, maar Ruud, als je nu meedoet', wordt er gevraagd. `Als, als ... als mijn tante een pikkie had, was ze mijn oom', is het antwoord. (Sport International, mei 1990)
• Maar een landelijke zender met een gezamenlijk nieuwsconcept moest er toch wel kunnen komen? `Als mijn tante wieltjes had, dan kon ze rijden', was hun antwoord. (De Volkskrant, 29/06/1991)
• Maar op de rechterzijde staat de naam van Reformparty kandidaat Buchanan tússen die van Bush en Gore aan de linkerzijde. En: het tweede cirkeltje op het formulier is niet dat van Gore maar van Buchanan. Het gevolg was dat bijna 20.000 kiezers per ongeluk Buchanan prikten, hun fout inzagen, een tweede keer prikten en zo hun biljet ongeldig maakten. Republikeinen halen hun schouders op: het is gewoon pech hebben, gebeurd is gebeurd. Of zoals columnist Andy Glass gisteren vanuit Washington zei tijdens een videoconferentie op de Amerikaanse ambassade in Den Haag: "Wij hebben een spreek-woord dat luidt 'als mijn tante testikels had, was het mijn oom'. (NRC Handelsblad, 10/11/2000)
• Ès... ès óns tante kloote ha, dan waar 't ónzen oome! Als... als onze tante kloten had, dan was het onze oom! Gezegd tegen iemand die vaak 'ès ' (=als) zegt. (Zie ook as.) (Cor & Jos Swanenberg: Bij wijze van spreuken. Brabantse spreuken vergaard en verklaard. 2008)
• Als je tante klootjes had gehad, was het je oompje geweest. Als mijn groot-moeder wieltjes had gehad, was het een kruiwagentje geweest. (Jaap Toorenaar: Mijn moeder zei altijd. De mooiste uitspraken van onze ouders en grootouders. 2015)
•Ja, als, als. Als mijn tante een lul had gehad, was ze mijn oom geweest. (Jeroen Guliker: Zeven vrouwen later. 2017)
