(19e eeuw) (ook: acht is meer dan honderd) (gez.) voorzichtigheid is erg belangrijk; een zorgvuldige behartiging van zaken is veel waard; opletten is belangrijker dan kapitaal. Woordspeling met ‘acht geven (slaan)’: zorg dragen voor. In het Fries: acht is mear as njuggen (negen). Vgl. Dui. Acht geben ist mehr als Tausende besitzen.
• Acht is meer dan duizend. [Acht in de beteekenis van zorg, naauw toezigt, zoo als in achtgeven.] Hij drinkt met vermaak de klok van achten. (P.J. Harrebomée: Spreekwoordenboek der Nederlandsche taal. 1858-1862)
• Acht is meer dan duizend, op zijne zaken acht geven is beter dan rijkdommen te bezitten. Woordspeling met het telwoord acht en het zelfst. nw. van dien naam. (Noord en Zuid. Jaargang 5. 1882)
• Beter één die 't heeft gezien, dan van hooren zeggen tien, en: Ik wensch je de goeie negen, dan benje dicht bij de pot, zijn spreekwoorden, die in onbruik geraken, even als het verouderde: acht is meer dan duizend, een woordspeling met acht, dat niet alleen een telwoord, maar ook een zelfstandig naamwoord kan zijn met de beteekenis van: zorg, nauwlettend toezicht. (Franeker courant, 20/09/1885)
• Menig opschrift trok ook vaak mijne aandacht, doordien het iets zonderlings had. Zoo is te vinden, in de Haarlemmermeer: Acht is meer dan duizend. Met deze rekenkunstige ketterij wordt de practisch-wijsgeerige waarheid uitgesproken, dat in goed toezicht en nauwlettende zorg, dus in het acht geven, nog meer voordeel schuilt, dan in 't geldelijk vermogen. En, zeker, in dien zin is acht meer dan duizend. Ook is, als men acht heeft, daardoor duizend te krijgen, maar door geen acht te hebben, wordt licht duizend verloren. (Eliza Laurillard: Schotsche ruiten. 1887)
• Roest en bederf moeten worden geweerd, door reiniging, invetting der metaaldeelen, waarna aan de voorwerpen een behoorlijke bergplaats moet worden gegeven. „Acht is meer dan honderd," zegt het oude spreekwoord, en vooral voor den boer is het waar, dat hij (en zijn personeel) door „acht" te geven, zich voor veel schade kan bewaren. (Dragtster courant, 15/12/1922)
• Ieder kent het Oud-Hollandsche spreekwoord „acht is meer dan duizend". Daarmee wil men in den regel zeggen: acht geven, opletten, is meer waard dan duizend andere dingen, of misschien wel dan duizend gulden. Doch er is ook nog een andere uitlegging voor. En sommigen zeggen, dat dit de ware is, want, redeneeren zij, waarom dan juist meer dan duizend en niet meer dan honderd of een ander getal? Ziehier hun redeneering. Bij de beschouwing van dit spreekwoord hebben we de Romeinsche cijfers noodig. En dan moeten we er om denken, dat het Romeinsche cijfer voor duizend, de M, eigenlijk bestaat uit de cijfers IVI. Zet ze maar tegen elkaar aan en je zult zien, dat 't zoo is. Die cijfers vormen samen zeven. Is acht dus eigenlijk niet meer dan duizend? (Algemeen Handelsblad, 23/07/1930)
• Wij hopen dat deze eenvoudige zucht, welke van onder de werkmansboezeroen ontsnapt, gehoord en verstaan en begrepen worden ook op het Binnenhof! C.H. Kamerleden: „Acht is meer dan honderd”, zegt men wel eens, wij wenschen zoo hartelijk dat wij stil voor onszelf over 4 jaren D.V. zullen mogen constateeren: ’t Waren er niet velen, maar toch van de besten”. (De Nederlander, 25/06/1937)
• Aan dezelfde kant van de weg rijden we langs een boerderijtje met een zeer typische naam, een der raadsels van des boeren 'humor. Het heet namelijk Acht is meer dan Duizend, en al krabt ge u achter de oren, ik verwed er een lieve duit om, dat ge er niet achter komt, want wie zou raden, dat het olijke boertje den volke kond wilde doen, dat Acht(ing) meer dan Duizend (gulden waard) was? Sommigen zeggen evenwel dat acht betekent acht geven, op zijn qui vive zijn. En zo zijn er trouwens meer. (Gids door Walcheren. 1949)
• Thans wordt gepropageerd, dat een onderzoek op boterzuurbacteriën moet geschieden, en dat volgens de koude methoden moet worden ingekuild. Tegen het eerste kan weinig bezwaar bestaan, althans als de bepaling op eenvoudige en betrouwbare wijze kan geschieden. Tegen het tweede pleit, dat men, wat de methoden van inkuilen betreft, nog ten zeerste in het proefstadium verkeert. Vast staat echter wel, dat alle methoden meer dan 50 procent kuilen geven, die boterzuur bevatten. En ook, dat bij alle inkuilmethoden melk kan worden geleverd, die vrij is van boterzuur, mits alle voorzorgen in acht worden genomen. Acht is meer dan honderd, en zorgvuldigheid is belangrijker, dan de toegepaste methode”. (De boerderij; weekblad gewijd aan den land- en tuinbouw, veeteelt, pluimveehouderij enz. , 09/04/1952)
• De voorbeelden van Leignes Bakhoven zijn aan de practijk ontleend. Deze wijst ons nog altijd het best de weg. Vooral bij jonge dieren. En hier geldt ook nog sterker dan bij volwassen dieren, dat voortdurend zorgvuldigheid dient te worden betracht. „Acht is meer dan honderd!" (De boerderij; weekblad gewijd aan den land- en tuinbouw, veeteelt, pluimveehouderij enz. , 29/07/1953)
• En die winkeliers, die na de oorlog hun toonbanken afschaften en er zelfbediening van maakten. Die toonden visie, kijk op de toekomst, want wie nu de kijkgrijpende massa's hun gazen mandjes ziet vullen, schrikt (evenals zijzelf, als ze aan de kassa komen) van die kolossale omzetten. „Acht" is meer dan duizend. Nog zo'n oud gezegde. Acht geven, iets dóór hebben, iets in de gaten hebben, genie zijn in het uitdenken van telkens wat nieuws, dat is de „8" die meer is dan „1000". (Algemeen Handelsblad, 12/06/1962)
• Er zijn ‘conventionele’ spreekwoorden, die meer met Vondels zin gemeen hebben, maar het zijn er niet veel. Ik denk hier aan ‘Acht is meer dan duizend’, hoewel ik het nooit zelf heb gezegd of heb horen zeggen. Hier is ‘acht’ tegelijkertijd telwoord en het eerste lid van de woordgroep ‘acht geven’. Het onredelijke van de opmerking op zichzelf verraadt echter reeds, dat er iets bijzonders aan de hand moet zijn, in tegenstelling tot het argeloze ‘Duren is een mooie stad’. (Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Academie voor Nederlandse taal- en letterkunde (nieuwe reeks). Jaargang 1972)
• De laatste categorie - die van de 'doven' willen we nog wel even zeggen dat ze veel missen. Ook hier geldt: 'Acht is meer dan duizend. (Nederlands dagblad, 16/08/1985)
• Tijdens een fietstocht met haar vader toont hij haar een boerderij waar op het hek staat 'Acht is meer dan duizend. De les die vader haar geeft is dat ze minder achteloos moet zijn, het is een karakterfout waartegen ze vechten moet met hulp van de Heere. (Nederlands dagblad, 10/04/1989)
• De inmiddels 69-jarige uitgever vertrok met lood in de schoenen met pensioen, om exact een jaar later de nakende geboorte van Hollands Diep aan te kondigen. 11 boeken telt de fraaie allereerste aanbieding van Hollands Diep, waaronder nieuw werk van Graham Swift, Marnix Peeters, Paul Baeten Gronda en de componist Philip Glass. "Acht is meer dan duizend", schrijft Ammerlaan in het voorwoord van de aanbiedingsfolder. "Aandacht is belangrijker dan massa. Liefdevolle zorg is meer waard dan overdaad. Laat dit de boodschap zijn van uitgeverij Hollands Diep." (De Morgen, 25/02/2015)
