Woordenboek der oudheid

Prof. dr. J. Nuchelmans - Dr. J.H. Brouwers (1976)

Gepubliceerd op 18-06-2025

PAPYRI

betekenis & definitie

De op → papyrus geschreven teksten die in Egypte gevonden worden, zijn voornamelijk in het egyptisch, het koptisch en het grieks gesteld, doch vele andere talen zijn eveneens vertegenwoordigd: hebreeuws, aramees, middelperzisch, syrisch, latijn en arabisch. Ze worden genoemd naar hun eerste eigenaar, naar de stad waar zij bewaard worden of naar hun vindplaats.

De in het hiëratisch en demotisch geschreven egyptische teksten zijn, behalve religieus (zie Dodenboek), overwegend literair, in de ruimste zin van het woord; d.w.z. sommige handelen ook over wetenschappen, bv. geneeskunde en wiskunde. Deze papyri worden besproken in de handboeken over egyptische letterkunde. Onder de zeldzame niet-literaire hiëratische teksten dient bv. de Wilbour Papyrus vermeld te worden; deze basisoorkonde voor het opmaken van het kadaster en het vastleggen van de grondbelasting in Midden-Egypte onder Ramses V is van buitengewoon belang voor de economische geschiedenis.Onder de griekse papyri vormen de literaire teksten de minderheid; onder de latijnse zijn ze nog veel geringer in getal. Behalve het inzicht dat ze ons geven in de verspreiding en de stand van de klassieke cultuur in Egypte, dragen ze bij tot de tekstkritiek van ons reeds bekende auteurs en brengen ze tot dusver onbekende teksten aan het licht.

De grote massa niet-literaire papyri die vanaf 1887 ontdekt zijn, heeft daarentegen het ontstaan gegeven aan een nieuwe historische wetenschap, de papyrologie, die wij kunnen definiëren als een speciale discipline van de hellenistische beschavingsgeschiedenis steunend op de studie van de ’archiefstukken’. Hierbij hoort, na editie en vertaling door specialisten, de historische analyse van de demotische en koptische oorkonden, die aan de griekse complementair zijn. Ook de griekse en koptische ostraca vormen een welkome aanvulling. Al deze oorkonden bieden ons een buitengewoon rijk en volledig beeld van het bestuur, de economie, het sociale en alledaagse leven in ptolemaeïsch, romeins en byzantijns Egypte. Zeer vele van deze documenten werden in het → Faijûm opgegraven, maar daarnaast werden belangrijke ontdekkingen gedaan te → Philadelphia (3), Oxyrhynchus, Antinoupolis, Hermupolis, Aphroditopolis (2), Thebe, Pathyris en Elephantine.

Lit. B. Spuler ed., Handbuch der Orientalistik 1. Agyptologie 2.

Literatur (Leiden 1952) Register 237v; aan te vullen met J. M. A. Janssen, Annual Egyptological Bibliography. In- dexes 1947-1956 (Leiden 1960) 462v. A.

H. Gardiner, The Wilbour Papyrus 1-3 (Oxford 1941-1948); 4 (Index, door R. O. Faulkner, Oxford 1952). R. A.

Pack, The Greek and Latin Literary Texts from Graeco-Roman Egypt (Ann Arbor 1952, 21965). - K. Preisendanz, Papyrusfunde und Papyrusforschung (Leipzig 1933). W. Peremans/J. Vergote, Papyroïogisch Handboek (Leuven 1942). O.

Montevecchi, La papirologia (Turijn z.d., 1973). F. B. Turner, Greek Papyri. An introduction (Oxford 1968). [Vergote]

< >