Palimpsest (παλιμψηστον of -ος), in de codicologie en de paleografie technische term voor een perkamenten handschrift waarvan het oorspronkelijke schrift zoveel mogelijk is uitgewist (meestal met melk), waarna het perkament opnieuw (παλιν) geschaafd (ψηστος, van ψηω, ’schaven’) en opnieuw beschreven (vandaar de latijnse term codex rescriptus) werd. Dit procédé werd vooral toegepast in omstandigheden waarin perkament schaars en dus duur was; men gebruikte er codices voor waarvan de inhoud weinig belangstelling meer trok.
Om de onderste tekst weer zichtbaar te maken werden in de 19e eeuw dikwijls chemicaliën gebruikt, die het handschrift meestal ernstig beschadigden. Thans boekt men goede resultaten door toepassing van onschadelijke fotografie met ultraviolette stralen. Een aantal belangrijke teksten uit de oudheid zijn ons slechts in de onderste schriftlaag van palimpsesten overgeleverd. Een van de beroemdste palimpsesten is codex Vaticanus latinus 5757 (4e eeuw), die delen van Cicero’s De republica bevat. [Nuchelmans]
