1. Valeria Messalina (ca. 25-48), achterkleindochter van keizer Augustus’ zuster Octavia (minor), was sedert 39 of 40 de derde gemalin van haar veel oudere neef keizer → Claudius (8), aan wie zij twee kinderen schonk, → Octavia (3) en Britannicus.
Messalina, een vrouw van grove zinnelijkheid, onderhield ook met talrijke andere mannen intieme betrekkingen; hoogtepunt was wel het formele huwelijk dat ze tijdens een afwezigheid van de keizer sloot met Gaius Silius (48). Tot de velen die aan de hebzucht van de gewetenloze intrigante ten offer vielen behoorden Gaius Appius Iunius Silanus, → Iulia (7) Livilla, Marcus Vinicius en Iulia Drusi. Ook in de verbanning van Seneca (2) had vooral Messalina de hand. Haar bigamie bracht echter vrijgelatenen als → Narcissus en Pallas tot actie. Dit werd haar noodlottig. De ongelovig-verblufte Claudius liet hun één dag de vrije hand.
Na haar terechtstelling werd de damnatio memoriae over Messalina uitgesproken. Het portret van Messalina kennen we onder meer van een sardonyx in de Bibliothèque Nationale van Parijs. Lit. Tacitus, Annales 11, 12; 11, 26-38. Suetonius, Claudius. - G. Herzog-Hauser/F. Wotke (PRE 8 A, 246-258). M.
Floriani Squarciapino (EAA 4, 1079v). - J. P. Balsdon, Roman Women. Their history and habits (London 1962).
2. Statilia Messalina werd in 66 de derde gemalin van keizer Nero, nadat deze in 65 haar vierde echtgenoot, Iulius Atticus Vestinus, ter dood had gebracht. Messalina vergezelde de keizer op diens reis naar Griekenland in 66 en 67. Vermaard om haar schoonheid, welsprekendheid en kennis van literatuur, stond zij in hoge ere. Ook na de dood van Nero behield Messalina haar voorname positie; Otho zou haar nog hebben willen huwen. Haar beeltenis is ons slechts bekend van munten.
Lit. A. Nagl (PRE 3 A, 2209v). M. Floriani Squarciapino (EAA 4, 1080). [A. J. Janssen]
