Melek is evenals Milkom en Moloch een godennaam. Drie aanduidingen die teruggaan op de betekenis van de eerste, een hebreeuws woord voor ’koning’, en daar in de oudoosterse wereld iedere godheid ook koning genoemd werd, kon de soortnaam tot eigennaam worden.
Op grond van psalmteksten mag men aannemen dat de God van Israël ook als koning werd aangeroepen (Ps 10,16; 24,7,10; 47,5,7, 8; 74,12; 84,4; 95,3; 145,1). Daarbij dreigde het misverstand dat Israël deel zou krijgen aan de verwerpelijke cultus van een kanaanitische koning-god. Door een andere vocalisatie kon men dit gevaar uit de weg gaan. Zo wordt de voornaamste godheid der Ammonieten Milkom genoemd (Jr 49,1,3), met een slot-m, wat zou kunnen betekenen ’koning bij uitstek’. Dezelfde godheid heet echter 1 Kg 11,7 Moloch ’de gruwel der Ammonieten’. Hetzij de God van Israel, hetzij een assyrische godheid werd later als ’koning’ vereerd en naar het schijnt door mensenoffers in het dal van → Kidron.
Dit was door de wet van Mozes verboden (Lv 18,21; 20,2-5). Deze offers werden volgens 2Kg 23,10 en Jr 32,35 gebracht aan Molech of Moloch. Eissfeldt meende op grond van punische inscripties te kunnen aantonen dat met ’molk’ een votiefoffer werd bedoeld, maar dit is betwistbaar.Lit. O. Eissfeldt, Molk als Opferbegriff im Panischen und Hebräischen und das Ende des Gottes Moloch (Halle 1935). N. Schneider, Melchom, das Scheusal der Ammoniter (Bb 18, 1937, 337-343). Id., Melchom (Bb 19, 1938, 204).
W. Kom- feldt, Der Moloch. Eine Untersuchung zur Theorie O. Eiss- feldts (Wiener Zeitschrift für die Kunde des Morgenlandes 51, 1952, 287-313). K. Dronkert, De Molochdienst in het OT (Leiden 1953).
H. J. Kraus, Psalmen Bnd 1 (Neukirchen 1960, Exkurs 4, 197-204). [Beek]
